O‘zbek tilini sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua toshkent – 2020

5-topshiriq. “Maqollar zanjiri” metodi

Maqoldagi nuqtalar o’rniga tushirib qoldirilgan soʽzlarni qoʻyib chiqing.

№	Maqollar		Javob
1.	Odobni ...dan oʻrgan.	(6ta).		Odobsiz
2.	Noz ...ga yarashar.	(3ta).		Qiz
3.	Roʽzgʻori kattaning ... ham katta.	(7ta).		Tashvishi
4.	Ayrilar doʻst... narsangni soʻraydi.	(5ta).		Ayovli
5.	Ishning oʽzini bilguncha ...ini bil.	(3ta).		Koʽz
6.	Libosingga oro berguncha ...ga zeb ber. (9ta)		Farosating
7.	Rang koʻr,... Soʻr.	(3ta).		Xol
8.	... Mehmon osh ustidan chiqar.	(6ta).		Rizqli
9.	Rejasiz daraxtzor - ....	(9ta).		Changalzor
10.	Ruhi tetikning... Tetik.	(3ta).		Ishi

7-MAVZU: JAMOA OʻRTASIDAGI MULOQOT

1-topshiriq. Matnni o’qing. Matnni so’zlab bering.


Yigʻilishlar -oʻzaro muloqotning eng mashhurmetodidir. U bevosita, yuzma-yuz muloqotni osonlashtiradi va tashkilotning turli darajalarida asosiy bo‘ladi.


Yigʻilish a’zolari orasida ogʻzaki muloqot manbasi sifatida xizmat qiladi. Shunday bo‘lsada, ular xodimlarni birga jamlash uchun e’lon, yigʻilish kun tartibi, ko‘rilgan ishlarning bayonnomasini yozib borish va yuqori lavozimdagi shaxslarga ma’lumotlar hisobotini berish kabi yozma muloqot orqali osonlashtirib turiladi.

Yigʻilish bu muayyan muddatga berilgan vazifani bajarilish yo‘llari va vositalarini muhokama qilish uchun jamlangan shaxslar guruhidir. Guruh a’zolari umumiy tajriba, umumiy muammmo va umumiy qiziqishlarini bo‘lishadilar. V.X.Nyumanning fikriga ko‘ra, «ba’zi ma’muriy harakatlarni bajarish uchun maxsus tayinlagan odamlar guruhi qo‘mitasidir. U faqatgina guruh sifatida ish olib boradi va oʻz a’zolari o‘rtasida gʻoyalarning erkin almashinuvini talab etadi».

Xiks va Gullet atamaga quyidagicha ta’rif berishadi: «Qo‘mita reja bo‘yicha muayyan mavzuni muhokama qilish va qaror qilish uchun yigʻilgan odamlar guruhidir. Qo‘mita reja asosida yigʻilgani uchun, qo‘mitaning ta’rifiga beixtiyor yoki norasmiy tarzda kelib chiqqan guruhni qo‘shmaymiz». Yigʻilish katta guruhga taalluqli masalani muhokama qilish maqsadida rasman yigʻiladi.


Yigʻilish maqsadlari

• 
  A’zolarga ma’lumotni bildirish va tushuntirish.
  
• 
  Vaziyatni tushunish.
  
• 
  A’zolarningmulohazalarinibilish.
  
• 
  A’zolar orasida fikrlar va tajriba almashish.
  
• 
  A’zolarni oʻzgarishlarniqabulqilishga undirish.
  
• 
  Kelishmovchiliklar va chalkashliklarni hal etish.
  
• 
  Tashkilot yoki guruhga ta’sirqiluvchi masalalarga qarorqilish.
  
• 
  Qatnashuvchilar orasida ijobiy munosabatni umumlashtirish.
  

Yigʻilishning turlari

Funksiyasi asosida

Rasmiyatchilik asosida

• 
  Funksiyasi asosida:
  

1. 
   Ma’lumot berish uchun: yigʻilishning bu turi ma’lumotni bo‘lishish va shu ma’lumot bo‘yicha a’zolari yoki qatnashchilarning qarashi va fikrlarini yigʻish uchun olib boriladi.
   
2. 
   Maslahat (konsultatsiya) uchun: samarali qarorga kelishlari uchun a’zolarni maslahat (konsultatsiya) berish uchun o‘tkaziladi.
   
3. 
   Gʻoyalarning ijrosi uchun:yigʻilishning bu turi vazifaning ijrosi uchun yangi gʻoyalar va takliflarni yigʻish uchun o‘tkaziladi. Vazifani samarali bajarilishi talab etilganda bu kabi yigʻilishlar o‘tkaziladi.
   

• 
  Rasmiyatchilik asosida:
  

1. 
   Strukturalashtirilgan yigʻilish: parlament, davlat assambleyasi, kompaniya aksiyadorlari yigʻilishi, boshqaruv(kasaba) uyushmasi muzokaralari, universitet senati, kyengashi va ijrochi organ a’zolari kabi.
   
2. 
   Yarim-strukturalashtirilgan yigʻilish:qo‘mitalar, ko‘ngilli tashkilotlarning bosh organlari va boshqaruv kyengashi, ko‘rsatma majlislari, maslahat organlari, boshqaruv yigʻilishlari kabi.
   
3. 
   Strukturalashtirilmagan yigʻilish: guruh muhokamalari, ishchi guruh maxsus yigʻilishlari, aqliyhujum majlislari kabilar.
   

2-topshiriq. Matngasavollartuzing.

KONFERENSIYA

• 
  Konferensiya - yopiqguruhmuhokamasidir. Konferensiyaodatdakattamiqdordagiinsonlarningyig‘ilishibo‘lib, ularmuayyanmavzubo‘yichamuhokamaqilishuchuntajribayokima’lumotnialmashishuchuno‘tkaziladi. Konferensiyatashkilotduchkelganyokishubilanbo‘gliqmasalabirormuammoxususidaqarashlarnialmashinishuchuno‘tkaziladivahatto, yechimhamberishimumkin, ammo, konferensiyadanolingantakliflarbog‘langanbo‘lmaydi. Ulartavsiyatabiatigaegabo‘ladi. Konferensiyaqatnashchilariro‘yxatdano‘tishlarigato‘g‘rikeladi.
  
• 
  Tashkilotdasavdoboshqaruvchisisavdoxodimlarigahaftadavomidagisavdoningqisqachama’lumotinibo‘yichaharhaftadabirmartakonferensiyao‘tkazishivaularko‘rsatilganfikrlariasosidakelgusihaftastrategiyasinirejalashtirishmumkin. Konferensiyayangiishchilaruchuntreningbo`lishimumkin. Buishchilargatashkilothaqidama’lumotberilishimumkinvanorasmiymuhitdaulargatashkilothaqidabarchanarsani, uningmaqsadi, siyosativahokazolarnio‘rgatiladi. Bu kabi konferensiya trening uchun konferensiya deb tasvirlanishi mumkin.
  
• 
  Ba’zan katta sanoat konserni tashabbus olib, boshqa o`xshash konsernlardan umumiy qiziqishdagi muammoni muhokama qilish uchun konferensiyaga delegatlarni taklif qilishi mumkin. Mezbon tashkilot konferensiya o`tkaziladigan joyni tanlaydi, vakillar qolishi uchun chora-tadbirlar ko`radi, batafsil dastur tuzib chiqadi, turli yig`ilishlarni boshqarish uchun mashhur insonlarni taklif etadi, notiqlarni tanlaydi va konferensiya so‘ngida yetakchi gazetalarga konferensiyaning ba’zi muhim tomonlarini yoritish uchun ma’lumotlar beradi.
  
• 
  Bunday konferensiyalar 2 kundan 3 kungacha davom etadi.