O`zbek tili iboralarga juda boy til hisoblanadi

   3- Topshiriq. Iboralarda noto„g„ri qo„llangan so„zlarning to„g„risini toping. Bu 

topshiriqni “Xatoni toping” o„yini orqali bajartiramiz. 

  O„n  qo„l  baravar  emas.  Labi  tishiga  tegmaydi.  Qo„lga  oyoqni  olib  chopdi. 

Miyasini  qoqib  stolga  qo„ydi.  Mushugini  “kisht  ”  demaydi.  Ninaday  gapni 

tayoqday qildi. Ikki oyog„ini ikki etikka tiqdi. 

  4- Topshiriq. Qo„l, bosh, bir so„zlari ishtirokida ko„proq iboralar yozing. 

  Bir ( bir og„iz, bir-iki og„iz, bir-iki shingil, bir kun bo„lmasa – bir kun, bir oyog„I 

yerda, bir oyog„I go„rda va hk); 

  Qo„l  ( qo„li  uzun, qo„li kalta, q‟oli  yetadi, qo„li baland, qo„li bormadi,  qo„lidan 

keldi, qo„li egri, qo„li ochiq, q‟olini ko„tardi va hk) ; 

  Bosh  (  bosh  egdi,  bosh  qo„shdi,  boshini  qashladi,  boshini  achitdi,  boshini  xam 

qildi, boshini yedi, boshiga ko„tardi, boshidan oshib yotibdi va hk); 

 5-  Topshiriq.  Frazeologik  lug„atdan  hayvonlar  nomi  ishtirok  etgan  iboralarni 

toping. 

    Dars  jarayonida  o„quvchilarga  uy  hayvonlarining  inson  bilan  birgalikda  hayot 

kechirishi,  inson  bilan  yaqinlik  munosabatlari  ularning  nomlarini  ifodalovchi 

---

 

47 

so„zlar  ishtirokida  qator  iboralarning  shakllanganligi,  yovvoyi  hayvonlar 

nomlarini  ifodalovchi  leksemalarni  simvollashtirish  hisobiga  salbiy  ma‟no 

ifodalovchi iboralar shakllanganligi  haqida ham ma‟lumot berib o„tish darkor. 

  It  yotish,  mirza  turish;  it  azobida;  itdan  olib,  itga  solmoq;  olinmagan  buzoqqa 

qoziq  qoqmoq;buzoqning  yugurgani  somonxonagacha;  pashshadan  fil  yasamoq; 

qo„y og„zidan cho„p olmagan; tuya ko„rdingmi –yo„q; otdan tushsa ham, egardan 

tushmaydi;  ishi  bitdi,  eshagi  loydan  o„tdi;  ilonning  yog„ini  yalagan;  tulkilik 

qilmoq; 

 

     6 -Topshiriq. 

    1. So„zlarga teng keladigan iboralar toping: …sevindi,  … befoyda, … ranjidi, 

… tortishuv, …unutmoq. 

     Javob:  Shodligi  ichiga  sig„maydi,  shamolga  uchirmoq,  ensasi  qotdi,  “sen-

men”ga bormoq, esidan chiqarmoq. 

 

    2.”Kapalagi uchib ketdi”, “Katta ketdi” iboralarining sinonimini toping. 

         “Qo„rqib ketdi”, “O„takasi yorildi”; “Katta gapirdi”. 

         Yana:”Oq  ko„ngil”  –  “Ko„ngli  toza”;  “Og„ziga  olmoq”  –  “Tilga  kelmoq” 

kabi.  

 

   O„quvchilar  nutqini  badiiy  bo„yoqdor  fe‟llar  bilan  boyitishda  “Ma‟nosini  kim