Oybek she'riyati obrazlari ( ramziylik va o'ziga xoslik) Reja: Kirish

Yo‘q, sen o‘zbeklarni ajratma, butun sovet askarlari bir oila. Ahil, mehribon va qalin do‘stmiz.- dedi Bektemir ranjigan ohangda.
Balli, bu gap ma ’qul,- dyedi Asqarpolvon yengillanib (10).
Qishloq maktabida yettinchi sinfni bitirib, paxtada ishlagan, sal o‘tmasdan havas bilan cho‘ponlik qilgan, shaharda o‘qishni istamasdan qochib ketgan Bektemirning nutqiga e’tibor qarataylik. U hatto toshkentlik yigitning gapidan ranjiganday bo‘ladi, o‘zining fikri esa siyosiy komissarlarning, partiya xodimining qarashlariga o‘xshab ketadi. Asqar polvon ham bu gapdan yengil tortadi.
Bunday o‘rinlar «Quyosh qoraymas» yana bor:
Dubov: Men uzoq Sibirdan bola-chaqam, xotinim bilan xayrlashib chiqqanimda ordenni o‘ylabmanmi? Men yolg‘iz o‘z yerimni, sovet yerimni o‘ylagandim... Uning niyati yomon, Moskvaga ketayotir. Bilasanmi, yurakka chang solmoqchi... Moskva - rusningyuragi-ya.

• 
  To‘xta Dubov, - dedi Bektemir xumrayib. - Nega rusniki? O‘zbekni nega chetga qoqasan? Moskva - o‘zbekning ham onasi!... Mana men, tog‘da yashardim, kolxozning minglab qo‘yi ixtiyorimda edi. Og‘zim moy, qo‘lim moy. (48-49).
  

Yana Bektemirning nutqidan:

• 
  ... Gitler sovet daraxtini qulatmoqchi. U baltani naq tuk ildiziga urayotir. Ildiz rus xalqi. Biz manna shu ildizni saqlashimiz kerak (67). ... Hozirgi ruslar tamom boshqa jonda rus ... Bular ... barcha xalqlar uchun bir xil turmush, bir xil zakon, bir xilmaqsadni bular o‘ylab chiqardi, amalga oshirdi(67).
  

Muallif nutqida: Nadya pishiq va tuyg‘un qizcha edi. U hamma sovet bolalari kabi erkin, sho‘x, jasur bo‘lib o‘sdi(V30). Uning yuragida qo‘rquv emas, xo‘rlangan ona yurtining dardi, mag‘rur sovet odamining or-nomusi mavjlandi(152).
Har holda bu gaplar hozirgi kitobxon uchun biroz dabdabaliroq tuyuladi. Ammo bir adolatli savolga javob beraylik: aksariyat umrni ta’qibda, asarlaridan g‘oyaviy nuqson izlanib o‘tgan Oybekdek adib bundan boshqa yana qanday yozishi mumkin edi? Yana bir narsa sir emaski, bu kabi gaplarni bundan o‘n yil oldin payqamasligimiz, payqaganimizda ham undan kamchilik izlay olmasligimiz aniq edi.
Oybek romanda juda katta jabhada ketayotgan urush voqealarini, unda ishtirok etayotgan barcha millat vakillari hayotini aks ettirish jarayonida asar bosh qahramonlari o‘zbek jangchilari ekanligini bir daqiqa ham yodidan chiqarmaydi. Ularning faoliyatlarini jangda ishtirok etayotgan barcha millat vakillari harakatlari, yumushlari bilan uyg‘unlikda olib borsa-da, o‘zbek jangchilari hayotini milliy his- tuyg‘ulardan, harakatlardan, munosabatlardan, urf - odatlar va e’tiqodlardan mahrum holda olib tasvirlamaydi. Ular o‘z vatanlaridan yiroqda, boshqalar bilan bab-baravvar urush uqubatlarini boshlaridan kechirayotgan bo‘lsalar-da,
o‘zbekona turmush tarzi ularga hamqadam. Ana shu milliylikni ifoda etuvchi ayrim o‘rinlarni namunalar keltiramiz:
Otangga rahmat, lekin agar birontamiz baloyi najhonga uchrasak, xudo ko‘rsatmasin, boshqalarimiz darov chuqur qazib, albatta yuzini qiblaga qaratib, yerga jo qilaylik. Janoza yo‘q, kafan yo‘q. Yana yerning ostiga bir parcha chuqurdan chetda qolmaylik. Suyak tinch, arvoh tinch... _ dedi Ali tajang(10).
Asqar polvon bilan Ali tajang o‘rmonda ketib borishmoqda.
-Kolxoz oshxonasidagi uzun sarrov esingdami?- so‘radi Ali tajang shavqlanib.
-Akangizni yelkasidan tomga qo‘ngan u, - javob berdi Asqar polvon.
-Ish daraxtining ukasi u, - dedi Ali tajang.- Qani bularni kesib, oynaday silliqlab, imorat ko‘rsat. .(25).
-Agar shu daraxtlarning mingdan biri olma, nok bo‘lsami, rusiyaning yeri jannat bo‘lardi, - dedi Asqar polvon salmoqlanib va pastga yugura ketdi(26).
-Bilsang, bir mina «paq» etib boshimga tegdi, yo‘q, boshim g‘urra bo‘ldi- ku, lekin sog‘ qoldim. Mana, ko‘rdingmi buni, kolxoz temirchisi Axim ? Oxunning yuziday qiyshayib ketibdi. - Ali tajang bir tomoni ichiga botgan kaskasini qo‘lga oldi-da, boshining qurrasini silab- silab, yana uni ko‘zigacha tushirib kiydi (26).