O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ahmadjon o‘lmasov iqòisodiyot asoslari qayta ishlangan nashri

2.6. Òaklif qonuni
Òalab bor yerda 
taklif 
ham paydo bo‘ladi.
Òovarlar taklifi muayyan vaqtda bozorga chiqarilgan va keltirilishi
mumkin bo‘lgan hamda ma’lum bir narx qo‘yib sotiladigan jami
tovarlar summasidir.
Òaklif barcha ishlab chiqarilgan mahsulotlar emas, balki uning sotishga
mo‘ljallangan qismi yoki tovar mahsulotidir. Masalan, fermer xo‘jaligida
100 tonna bug‘doy yetishtirilgan bo‘lsa, shundan 10 tonnasi xo‘jalikning
o‘zida ishlatish uchun qoldirildi, 2 tonnasi nes-nobud bo‘ldi, bozorga
88 tonna don tushdi, mana shu don taklifni tashkil etadi.
Òaklifning hajmi tovarlarning miqdoriga va har bir tovar narxiga
bog‘liq. Bizning misolimizda tovar miqdori 88 tonna, agar har tonna
bug‘doy narxi 80 ming so‘m bo‘lsa, taklif hajmi (80000 x 88=7040000)
7 mln 40 ming so‘m bo‘ladi.
Òovarlarni taklif etishdan oldin ularni ishlab chiqarish kerak,
buning uchun esa resurslar sotib olinadi.
Òaklif ham ikki xil. Biri — yakka taklif bo‘lib, bu ayrim ishlab
chiqaruvchilarning ma’lum bir tovarni taklif etishlarida namoyon
bo‘ladi. Ikkinchisi — umumiy yoki bozor taklifi bo‘lib, barcha ishlab
chiqaruvchilarning muayyan turdagi yoki o‘xshash tovarlarni taklif
etishlaridir. Masalan, bozorga bir dehqon xo‘jaligi tomonidan 1 tonna
sut taklif qilinishi bu yakka taklif, 500 ta dehqon xo‘jalik tomonidan
300 tonna sut taklif etilishi jami bozor taklifi hisoblanadi.
Òaklif ham talab singari tez-tez o‘zgarib turadi, bunga ko‘pgina
omillar ta’sir etadi, ular orasida eng muhimi tovarlar narxining
o‘zgarishidir. Narx bilan taklifning o‘zaro bog‘liq bo‘lishini bozordagi
taklif qonuni
izohlaydi.
Òaklif qonuni taklifning miqdori narxga nisbatan to‘g‘ri
mutanosiblikda o‘zgarishini bildiradi.
Bu qonunga binoan narx oshsa, taklif ham ortadi, narx pasay-
sa, taklif qisqaradi. Òaklif qonuni quyidagi formulada ifodala-
nadi:
T
f
=Q 
½
 P

---

2 2
Bir dona
paypoq narxi,
so‘m
Yakka taklif
miqdori,
dona
Jami taklif
miqdori,
dona
Jami taklif
miqdori,
so‘m
100
200
300
400
500
1
2
4
6
8
1000
2000
4000
6000
8000
100000
400000
1200000
2400000
4000000
2.1-jadval