O’quv materiallar Ma`ruza mashg’ulotlari

1- mashq. O‘qing, tenglashish va ergashish yo‘li bilan bog‘langan so‘z qo‘shilmalarini aniqlab, ular orasidagi farqni tushuntiring. 1. Teng bog‘lanish yo‘li bilan tuzilgan so‘z qo‘shilmalarini ko‘chirib, bog‘lovchi vositalar tagiga chizing. 2. Ergashish yo‘li bilan tuzilgan so‘z qo‘shilmalarini ko‘chirib, hokim va tobe so‘zlarni belgilang.
1. Pastliklarda g‘uj-g‘uj pista daraxtlari, azamat toshlar orasida sinkaga solingandek ko‘k suv goh ko‘rinadi, goh ko‘rinmaydi. Soyning narigi tomonida yalang‘och tog‘lar yuksala-yuksala vodiy yo‘lini to‘sib yotibdi. Uning qizil cho‘qqilariga oftob tushib turibdi. O‘ngirlarda saratondan yashirinib qolgan qor uyumlari ko‘rinadi. (S. Ahm.)2. Qishloqlardan, yaqin-uzoq dalalardan paxtalar, qovun-tarvuzlar, xashak-pichanlar, don-dun, o‘tin-yog‘ochlar, makkapoya, g‘o‘zapoya, beda va boshqa narsalar yuklangan aravalar shaharga paydarpay kelib turadi. Katta yo‘llar bo‘yidagi daraxtlar, uylar, devorlargina emas, ot-ulov yurmaydigan jin ko‘chalardagi, hatto ko‘cha yuzidan yiroqhovli-maydonlardagi daraxtlar, uylar, devorlar ham xuddi osmondan tuproq yoqqandek ikki enli chang ostida so‘rrayib yotadi. (M.Ism.)


2- mashq. O‘qing. Affikslar yordamida, yordamchi so‘zlar vositasida, shuningdek, intonatsiya orqali yasalgan yasama fe’llarni aniqlang.
1. Iroda insonning qudrati, sevishi va sevilishi, nafrati va quvonchi, vafosi va ishonchi demakdir. (J.Abd.) 2. Navoiy keksa do‘stiga Xorazmiyning «Muhabbatnoma»si bilan sandal daraxti po‘stlog‘ining shirasidan tayyorlangan qimmatbaho dori hadya etdi. (L. Bat.) 3. Turli millatdan tashkil topayotgan bu ulkan oila Qizilqumda haqiqiy do‘stlik qasrini o‘rnatmoqda edi. (J.Abd.) 4. Davlat ishlarida siz kabi olijanob zotlar qancha ko‘p bo‘lsa, yurtimiz shunchalik tez ravnaq topgusidir. (L. Bat.)5. Tepaqo‘rg‘onda yangragan karnay-surnay ovozlari butun kengliklar sari parvoz qildi. (J. Abd.) 6. Kulgi bir nafas tinmasa ham, vaqt juda sekin o‘tmoqda edi. (O.Yo.)