O’qituvchi Talaba 1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish



Download 12,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet190/251
Sana05.09.2021
Hajmi12,43 Mb.
#165637
1   ...   186   187   188   189   190   191   192   193   ...   251
Bog'liq
'BSAT UMK

 * Finger i Whois. Finger buyrug’i orqali. Siz birinchi navbatda qandaydir - xost kompьyuter 
foydalanuvchisi  haqida aniqroq ma’lumot olishingiz mumkin. Foydalanuvchi haqida yana to’laroq 
ma’lumotni  olish  Whois  beradi.  Bu  Internet  foydalanuvchilarning  manzilgohlarini  saqlovchi 
ma’lumot bazasidir. 

  Wais. Wais tarmoqli axborot tizimi (Wide Area Information Service) kalit so’zlar asosida 
ma’lum mavzu bo’yicha hujjatlarni qidiruvni taminlaydigan tizimdir. Boshqa qidiruv tizimilaridan 
farqli  ravishda  (masalan,  Archie)  Wais  “o’zining”  hujjatlari  mazmunini  qidiruvning  berilgan 
mezonlari bo’yicha ko’rib chiqadi. SHunga binoan qidiruvni yanada aniqroq qilish mumkin, chunki 
Wais  dan  foydalanilganda  qidirilayotgan  faylni  taxminiy  nomini  yoki  shu  nomda  uchrashi  kerak 
bo’lgan  belgilar  ketma  -  ketligini  ko’rsatish  talab  qilinmaydi.  Bundan  tashqari,,  Wais  teskari 
o’xshash  aloqa  bilan  ishlaydi,  ya’ni  topilgan  hujjat  qidiruv  maqsadingizga  qay  darajada 
o’xshashligini ko’rsatadi. 
X. 
500.  X.  500  tizimi,  X.  400  kabi  Internet  foydalanuvchilari  manzilgohlari  saqlanadigan 
ma’lumotnoma (spravochnik) hisoblanadi. 
X.500  ni  ayrim  ma’noda  telefon  kitobi  bilan  solishtirish  mumkin.  Uning  hajmi  uni 
installyatsiya  qilgan  tizimga  boqliq.  X.500  tizimining  qandaydir  katalogida  qandaydir 
foydalanuvchining  ma’lumotlarini  topish  uchun  eng  yaxshisi  foydalanuvchi  haqida  iloji  boricha 
ko’proq ma’lumot masalan, nomi, manzilgoh qismlarini va sh.o’., kiritish kerak. 
X.500  ni  boshqa  ilovalar  ichidan  ham  jumladan,  Gopher  yoki  World  Wide  Web  dan, 
foydalanish mumkin. 
Internetda  axborot  qidiruvining  birinchi  xususiyati  shundaki,  siz  ko’rib  chiqish  joylarini 
hamda  undan    foydalaniladigan  instrumentlarni  (asboblarni)  maksimal  darajada  cheklashingiz 
kerak. 
FTP,  Gopher,  Web  sahifa  va  Archie  serverlarida  Internetda  axborot  qidirish  uchun 
foydalanish tamoyillarini ko’rib chiqamiz. 
  Kerakli faylni qanday topish mumkin? Internet da faylni qidirish qattiq diskangizda hujjat 
qidiruvdek qiyin masala bo’lishi mumkin. 
Agar  siz  FTP  -  server  va  fayl  turgan  joyni  bilsangiz,  unga  to’g’ridan  -  to’g’ri  borishingiz 
mumkin. 
FTP - server WS-FTP yordamida ularning, sizga ma’lum bo’lgan fayl yo’lidan foydalaning va 
uni  nusxalab  oling.  Faqatgina  faylning  nomini  bilib,  unda  nima  borligini  bilish  qiyin.  Masalan, 


 
209 
WG45  VB.  ZIP  va  jxjag.  exe  fayllari  qanday  fayllar.  Ularda  nima  borligini  mutlaqo  tushunib 
bo’lmaydi.  Agar  har  bir  FTP  -  server  har  bir  fayl  nimadan  iboratligi  ko’rsatilgan  ko’rsatkichi 
bo’lganda masala ancha osonlashgan  bo’lardi. 
  Ko’pchilik FTP serverlar bunday ko’rsatkichlarga ega. FTP serverga ulanib siz, avvalo, tub 
katalogga  tushasiz.  Unda  siz  ko’pgina  foydali  yordamchi  kataloglarni  topasiz:  UZER,  BIN  yoki 
PUV.  Bundan  tashqari,  amalda  har  doim  siz  tub  katalogda,  misol  uchun,  IS  -  IR.  TXT, 
DIRMAP.TXT,  INDEX.TXT  yoki  README.TXT deb ataluvchi  fayllarni topasiz, ayniqsa,  FTP  - 
serverga  o’xshashlarda.  Bu  fayllar  FTP  -  serverdagi  ma’lumotlarni  ta’riflab  beradi.  Word  Pad 
yordamida ulardan birini nusxalab oling va FTP server ma’lumoti bilan tanishish maqsadida oching. 
Agar  siz  qandaydir  korxonaning  FTP  qismi  nomini  bilmasangiz,  kompaniya  nomi  oldiga  FTP, 
nomidan keyin  som.  ni  qo’shib  yozib  ko’ring.  Masalan, agar siz Microsoft  kompaniyasining FTP 
qismini qidirayotgan bo’lsangiz, FTP server sifatida FTP. Microsoft. com dan foydalanib ko’ring. 
Agar  siz  kerakli  faylning  nomini  bilsangiz  yoki  nomini  bir  qismini  bilsangiz,  uni  qidirish  uchun 
Archie  tizimidan  foydalanishingiz  mumkin.  Umumiy  qoidani  esdan  chiqarmang:  Internet  ni 
bekorga yuklamang va imkoni boricha yaqinroq Archie - serverdan foydalaning. 
Archie - server bilan ishlash uchun aloqa uchta ilovalar yordamida o’rnatilishi mumkin: 

  Telnet; 

  Archie - mijoz; 

  elektron pochta. 
  Archie  o’zining  kataloglarini  berilgan  mezonlar  asosida  ko’rib  chiqadi.  Bunda  qidiruvni 
aniqlashtirish uchun turli xil parametrlardan foydalanish mumkin. Qidirish usulini tanlash, birinchi 
navbatda, qidirilayotgan fayl haqida ma’lum bo’lgan ma’lumotga bog’liq. 

  Exact  (Aniq).  Bunday  qidiruvda  Archie  ko’rsatilgan  nomga  to’la  mos  keladigan  fayllarni 
topadi.  Agar  sizga  kerakli  faylni  to’liq  nomi  ma’lum  bo’lsa,  lekin  siz  qaysi  FTP  -  serverda 
joylashganini bilmasangiz, shu usuldan foydalaning, chunki bu usul eng tez usuldir. 

  Regex  (Regular  Expressions).  Qidiruvning  bu  turi  belgi  o’rinlari  belgilangan  muntazim 
(tartibli)  ifodalardan  foydalanish  imkoniyatini  beradi.  Bu  ifodalar  odatda,  murakkabdir.  Agar  siz 
ifodani  yetarli  ravishda  yaxshi  bilmasangiz,  unda  uni  to’g’ri  yozganingiz  haqida  ishonch  hosil 
qilolmaysiz. 

  Substring  (po  podstroke)(qator  bo’yicha).  Siz  ko’rsatgan  so’zdagi  nomlar  bo’yicha  barcha 
fayllar qidiriladi. Bu so’zlar fayl nomining istalgan joyida bo’lishi mumkin. Masalan, siz cat so’zini 
ko’rsatsangiz, unda Archie catlovers.txt ni ham, hatecats.txt. ni ham, scatler

exe ni ham beradi. 

  Substring  (case  sensitive)  qator  bo’yicha  registrni  nazarda  olgan  holda  (po  podstroke  s 
uchetom  registra).  qidiruvning  bu  turi  avvalgisiga  o’xshash,  lekin  bosh  harf  va  kichik  harflar 
registrlarini nazarga oladi. Cat va cat farqlanadi.  
Kerakli qidiruv usulini yozish shakli Archie aloqa turi bilan belgilanadi. 
Ko’pgina fayllarni qidirish uchun Web - qidiruv instrumentlaridan (asboblaridan) foydalanish 
mumkin. 
Oxirgi paytlarda WWW da axborot qidiruv muammolariga katta e’tibor berilmoqda. Axborot 
qidiruv  vositalarining  quvvatli  vositalari,  jumladan  kalit  so’zlar  bo’yicha  ham,  ishlab  chiqilgan. 
Misol  sifatida  Yahoo  (WWW.  Yahoo.  com),  Excite  (WWW.  excite.  com),  Lycos  (WWW. 
Lycos.com),  Web  Crawler  (web.  Crawler.  com)

  infoseer  (WWW.infoseet.  com),  Altavista 
(altavista. Digital. Com)  va boshqalarni keltirish mumkin. 
Gopher qidiruv vositasi. 
Gopher  bilan  ishlash  seansini  boshida  Cizning  dastur  -  mijozingiz  ekranga  boshlang’ich 
Gopher - menyu (home Gopher) deb ataladigan standart menyuni chiqaradi. 
Qaysi Gopher - serverni boshlang’ich qilishingizdan qat’iy nazar odatda, unda Drugie slujbы 
Gopher  (Other  Gophers)  deb  ataluvchi  katalog  elementi  bo’lishi  kerak.  U  matnnigina  qilib  Matь 
vsex slujb Gopher (Mother of all Gophers), menyu elementlari ro’yxatida Vse slujbы Gopher mira 
(All  the  Gopher  Servers  in  the  World)  deb  nomlangan  elementga  jo’natmasi  bor.  Bu  elementga 
qo’shimcha ravishda Gopher xizmatlari (slujba)ning mintaqalar, mamlakatlar, maxsus guruhlar va 
ma’lumot  ba’zalari  bo’yicha  ro’yxatini  ko’rasiz.  Gopher  ning  bitta  xizmati  yordamida  minglab 


 
210 
Gopher  -  serverlar  bilan  bog’lanishi  mumkin.  Gopher  yordamida  kerakli  ma’lumotlarni  qidirish 
birmuncha osonlashadi. 

Download 12,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   186   187   188   189   190   191   192   193   ...   251




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish