«O‘lchash usullari va vositalari» fanidan 1- amaliy mashg‘ulоt


O’lchanayotgan kattalik «Q»ning son miqdori «A» quyidagi formula bilan aniqlanadi



Download 0,68 Mb.
bet18/26
Sana31.12.2021
Hajmi0,68 Mb.
#263911
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   26
Bog'liq
1-amaliy (2)

O’lchanayotgan kattalik «Q»ning son miqdori «A» quyidagi formula bilan aniqlanadi:

Q

A=

U

bu yerda: Q-o’lchanayotgan kattalik; U-kattalikning birligi.

1791 yilda Frantsiyada uzunlikni metrda va og’irlikni kg da aniqlash birligi qabul qilindi.

Birlik «kg» ga ham platinadan timsol (prototip) yasalgan. 1872 yil Xalqaro komissiya tomondan «kg» va «m» prototiplari qabul qilingan.

1875 yil 37 davlatlar shu timsollarni qabul qilganlar. Rossiya esa (1919 yildan boshlab) 1927 yil butunlay tadbiq etgan.

Ayrim davlatlarda metrik tizimga asoslangan holda alohida sohalar uchun metrik tizimning karralari yoki ulushlari ishlatila boshlangan.

1832 yil nemis olimi Gauss har xil kattaliklarni o’lchash uchun o’zining tizimini taklif etdi-mm, mg, sek.

SHu birliklar orqali ayrim kattaliklar uchun hosila birliklarni tuzadi, ya’ni-tezlik, bosim, quvvat, ish va h.k.

  • SHu birliklar orqali ayrim kattaliklar uchun hosila birliklarni tuzadi, ya’ni-tezlik, bosim, quvvat, ish va h.k.
  • Fan va texnikaning rivojlanishi bilan Gauss tizimiga asoslangan bir qancha birliklar yaratildi. CHunki, Gauss tizimi mayda edi. 1881 yil Xalqaro elektrotexnika komissiyasi SGS (sm, g, s) tizimini qabul qilishadi. Bu tizim bo’yicha asosan 2 hosila kattalikning birligi qabul qilinadi. Ya’ni «ish» birligi qilib «erg» ni qabul qilinadi. «Kuch» birligi qilib «dina» qabul qilinadi.
  • 1 erg=10-7 joulь; 1 dina=10-5 nьyuton.
  • Quvvat SGS tizimida erg/sek bilan o’lchanadi.
  • Bosim esa-dina/sm2=1 bar deb belgilangan. Lekin, SGS tizimi bilan elektrik va magnit kattaliklarini o’lchashning imkoniyati bo’lmagan.
  • MKGKS tizimi - mexanik kattaliklarni aniqlash uchun bo’lib, metr (m), kilogramm-kuch (kgk), sekund (s).
  • MKGS tizimi – mexanik kattaliklar tizimi bo’lib, ularning asosiy birliklari quyidagichadir: metr (m), kilogramm (kg), sekund (s).
  • SGS tizimi - mexanik kattaliklarni o’lchash uchun bo’lib, uzunlik (sm), vaqt (s), vazn (g) dir. Bu tizim 1832 yilda qabul qilingan.

Download 0,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish