Oila va jamiyatning o`zaro ijtimoiy siyosiy va ma`naviy munosabatlari

Axborot  va  kommunikatsiya.  Ma'naviy  ishlab  chiqarishning  axborot 

almashinuviga  bo„lgan  ehtiyojlarni  qondirishga  qaratilgan  sohalari  mavjud.  Bu 

avvalo  aholiga  to„g„ridan-to„g„ri  axborot  berish  vositalaridir.  Qadimda  bular 

---

 

9 

podsholarning  farmonlarini  maydonlarda  o„qib  eshittirgan  jarchilar,  voizlar, 

shoirlar  va  baxshilar,  masxarabozlar,  teatr,  shuningdek  yozma  adabiyot  bo„lgan. 

Keyinchalik,  axborot  texnika  vositalari  rivojlanishi  bilan  ma'naviy  muloqotga 

bo„lgan ehtiyojlar bosma nashrlar (kitoblar, gazetalar, jurnallar) bilan qondirilgan, 

so„ng  radio,  kino,  televidenie,  ya'ni  hozirgi  ko„rinishdagi  ommaviy  axborot 

vositalari (OAV) paydo bo„lgan. Hozirgi sharoitda ommaviy axborot vositalari o„z 

mahsulotini  ishlab  chiqaradigan  va  uni  bozorda  sotadigan  sanoatning  alohida 

tipidir.  

Ommaviy  axborot  vositalarining  rivojlanishi  odamlarning  bevosita  shaxsiy 

va  kollektiv  muloqotiga  bo„lgan  ehtiyojga  chek  qo„ymaydi.  Mazkur  ehtiyoj 

butunlay  boshqa  vositalar  bilan  va  o„zga  sharoitda  (uyda  yoki  teatrda,  o„quv 

auditoriyasida  yoki  yozishmalar  orqali  va  h.k.)  qondiriladi.  Shunga  qaramay 

ommaviy  axborot  vositalari  hozirgi  jamiyatda  ma'naviy  muloqotning  muhim 

elementi hisoblanadi.  

Ilmiy  adabiyotlarda  va  kundalik  nutqda  «axborot»  va  «kommunikatsiya» 

tushunchalari  ko„pincha  sinonimlar  sifatida  ishlatiladi.  Ammo  ma'naviy 

muloqotning mazkur hodisalari amalda har xil ma'noni anglatadi. Axborot deganda 

yangi bilimni aks ettiradigan va mazkur axborotni idrok etuvchi shaxs yoki guruh 

xulq-atvorini  o‘zgartiradigan  xabar  tushuniladi.  Kommunikatsiya  -  g‘oyalar, 

qarashlar,  baholar  almashinuvini  nazarda  tutadigan  ma'naviy  muloqot  turi.  U 

odamlar o‘rtasida hamjihatlikning mavjudligi bilan belgilanadi.  

Insonga ta'lim va tarbiya berish ma'naviy ishlab chiqarishning alohida sohasi 

hisoblanadi.  Jamiyatda  ta'lim  va  tarbiya  muassasalarining  tarmoqlangan  tizimi:  , 

bolalar maktabgacha tarbiya muassasalari, maktab ta'limining turli-tuman shakllari: 

kollejlar,  pansionatlar,  internatlar  oliy  o„quv  yurtlari  tashkil  etiladi.  Axloqiy  va 

estetik tarbiya berish, dunyoqarashni shakllantirish o„quvchilar ongida dunyoning 

ilmiy  manzarasini  shakllantirish  yo„li  bilan,  shuningdek  san'at,  falsafa  va  diniy 

muassasalar yordamida amalga oshiriladi. Tarbiyalash funksiyasini oila, do„stlar va 

tanish-bilishlar davrasi, davlat muassasalari, huquqiy tartibot organlari, shuningdek 

ommaviy axborot vositalari bajaradi.  

---

 

10 

Ijtimoiy  ong  ma'naviy  kichik  tizimning  bosh  bo„g„ini  hisoblanadi.  U 

bilimlar, g„oyalar, qarashlar, fikrlar, dunyoqarashga doir mo„ljallar, qadriyatlar va 

hokazolarning butun rang-barangligida namoyon bo„ladi.