O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

1  Fan  va  turmush,  1997,  № 3,  33-bet.

5

---

ko‘tarmoqlari  uchun  uzoq  davom  etgan  murakkab  evolyutsion 

jarayonning  mahsuli  bo'lgan  Hazrati  Insonning  jismi,  ruhiyati  va 

ma’naviyati  o ‘rtasidagi  o‘zaro  aloqadorlik  mexanizmini  to‘la  tasav- 

vur  etishJari  lozim.  Insonning  jismoniy  va  m a’naviy  qiyofasi,  ruhiy 

holati  haqida  aniq  ma’lumotga  ega  bo‘lmasdan  turib,  uning  kasb- 

kor  malakasini  oshirish  yo‘llari,  uslublari  va  usullarini  izlash 

bema’nilik  bo‘lur  edi.  Ongimiz  va  faoliyatimizni  turli  yo‘llar, 

zug‘umlar  bilan  tiqishtirilgan:  «inson  —  mehnat  resursi»,  «inson

—  mehnatning  subyekti»  kabi  bem a’niliklar  iskanjasidan  ozod 

qilmoq  uchun  oliy  darajadagi  biosotsial  mavjudot  bo'lgan  insonni 

yaxlit  o‘rganmog‘imiz  va  o ‘rgatmog‘imiz  darkor.  0 ‘zbekiston  Res- 

publikasi  Prezidenti  I.A.Karimov  ta ’kidlaganidek,  ta’lim  va  tarbiya- 

ning  butun  jarayonini  insonparvarlik  g‘oyasiga  bo‘ysundirish  zarur1. 

Bo‘lg‘usi  mutaxassislarni  «Inson  falsafasi»  («Falsafiy  antropolo- 

giya»)  bilan  qurollantirmog‘imiz  darkor.

Sizga  taqdim  etilayotgan  mazkur  asar  inson  to ‘g‘risidagi  bir 

butun,  yaxlit  m a’lumot  berishga  qaratilgan  dastlabki  urinishdir. 

Ushbu  asar  uch  kitobni  o ‘ziga  birlashtiradi.  Birinchi  kitob  «Inson 

to ‘g‘risidagi  falsafiy  fikrlar  taraqqiyoti»  deb  nomlangan  bo‘Isa, 

ikkinchi  kitob  «Mustaqil  shaxs»,  uchinchisi  esa  «Ijtimoiy  tarbiya» 

deb  ataladi.

«Inson  falsafasi»ning  birinchi  kitobi  1998-yilda,  ikkinchi  ki- 

tobi  esa  2002-yilda  Toshkentdagi  «Chinor»  nashriyotida  chop  etildi. 

Asar  mamlakat  ilmiy  jamoatchiligi  tomonidan  iliq  kutib  olindi. 

Respublikamiz  matbuoti  sahifalarida  ijobiy  taqrizlar  yozildi.  K o‘p 

sonli  kitobxonlarning  taklif  va  mulohazalari,  istaklarini  inobatga 

olib,  «Inson  falsafasi»ning  birinchi.  kitobi  qayta  ishlandi.  Yangi 

ilmiy  dalillar  bilan  to ‘ldirildi.

Inson  to ‘g‘risidagi  falsafiy  fikrlar  taraqqiyoti  ijtimoiy-iqtisodiy 

formatsiya  (formatsion  yondashuv),  materializm  yoki  idealizm, 

sinfiylik  yoki  partiyaviylik,  G ‘arb  yoki  Sharq  falsafasi  orasiga  qat’iy 

bir  chegara  qo‘yish  nuqtayi  nazaridan  emas,  balki  har  bir  xalq, 

har  bir  millatning  jahon  sivilizatsiyasiga  qo‘shgan  hissasi  (sivili- 

zatsion  yondashuv),  umuminsoniy  madaniyat,  umuminsoniy  qad- 

riyatlar  chig‘irig‘idan  o ‘tkazib  tahlil  qilishga  harakat  qilindi.

Inson  to ‘g‘risidagi  dastlabki  falsafiy  fikrlar  Sharq  mamlakat- 

larida  vujudga  kelganligi  tarixiy  haqiqatdir.  0 ‘sha  Sharq  mamlakat- 

larida  shakllangan  inson  falsafasi  o‘z  qobig‘iga  o ‘ralib  qolgani  yo‘q,