Noinertsial sanoq sistemalari

K' sanoq sistemasidagi kuzatuvchi esa sharni chap tomonga qarab tezlanuvchan harakat qilayotgailigini qayd qiladi (5.3 rasm). Jism tezlanishga ershishi uchun unga, Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan, biror kuch ta‘sir etishi lozim, albatta. Shuning uchun К' sanoq sistemasi­dagi kuzatuvchi sharga mazkur kuch bilan ta‘sir etayotgan jismni axtaradi, lekin topa olmaydi. Natijada kuza­tuvchi quyidagi xulosaga keladi: К’ sanoq sistemasidagi sharga to’liq jismlar ta‘sir etmayotgan bo’lsada, u o’zining

5.3 rasm.

tinch vaziyatini yoki to’g’ri chiziqli tekis harakatini saqlamayapti, ya‘ni inertsiya qonuni bajarilmayapti. Shu­ning uchun K’ sistemadagi kuzatuvchi mazkur sistemani noinertsial sanoq sistemasi deb hisoblashi, tabiiydir. Aylanuvchi sanoq sistemalaridagi jismlar uchun ham inertsiya qonuni bajarilmaydi. Bunga quyidagi tajriba asosida ishonch hosil qilish mumkin. 5.4 а rasmda tasvirlangan disk ustiga П-simon sterjen o’rnatilgan, sterjenga esa sharlar osilgan. Disk tinch turganida sharlar osilgan barcha iplar vertikal ravishda yo’nalgan. Disk aylanish o’qi atrofida burchak tezlik bilan aylantirilganda (5.4 b rasm) sharlar (ipi OZ bilan ustma-ust tushgan shardan boshqalari) tashqi tomonga og’adi. Bu holda ham sharlarga to’liq jismlar ta‘sir etmayapti. Lekin sharlar tezlanish oladi. Shuning uchun aylanuvchi sanoq sistemasini ham noinertsial sanoq sistemasi deb hisoblanadi.