Nizomiy nomidagi

Ikki xil nafas oluvchi baliqlar kenja sinfi sodda tuzilishi bilan boshqa suyakli baliqlardan farq qiladi. O‘q skeletining xordadan tuzilganligi, arterial konusi hamda ichagida spiral klapanlarning bo‘lishi, suzgich pufagining yo‘qligi ularni tog‘ayli baliqlarga, juft suzgichlari skeleti , jabra qopqog‘ining borligi, miya qutisining suyakdan tuzilganligi ularni suyakli baliqlarga yaqinligini ko‘rsatadi.(14)

Bularda kislorod kam bo‘lgan suvlarda yashashga imkon beradigan sodda belgilari bilan birgalikda yuqori darajada moslashgan belgilari ham mujassamlashgan. Hozirgi vakillarida skeletning ko‘p qismi tog‘aydan iborat, yaxshi rivojlangan xorda bor. Umurtqa pog‘onasi deyarli rivojlanmagan, miya qutisi tog‘aydan tuzilgan, faqat ba’zi joylarida suyak bilan qoplangan. Jabra bilan nafas olishdan tashqari, o‘pka bilan nafas olish kuzatiladi. O‘pka bilan nafas olish organi bo‘lib ichak sistemasining ostki tomoniga ochiluvchi bitta yoki ikkita pufakcha hisoblanadi. Bu pufakcha suyakli baliqlarning suzgich pufakchalari bilan gomologik emas. Burun teshikchalari ochiq bo‘lib, o‘pka orqali nafas olishda ishtirok etadi. Yurak bo‘lmasini ikkiga bo‘luvchi to‘siq bor.

Ikki xil nafas oluvchi baliqlarning progressiv belgilaridan yana biri oldingi miyaning kuchli rivojlanishidir. Uning qopqog‘i suyakli baliq-lardagi kabi epitelial bo‘lmasdan, balki nerv hujayralarga ega.

Jinsiy sistemasi bir tomondan tog‘ayli baliqlarga, ikkinchi tomondan amfibiylarga o‘xshash. Vakil neotseratod, protopterus, lepidosiren.(13)

Bular butunlay qurib qoladigan sayoz botqoqliklarda yashagan. Havzalar qurigan vaqtda balchiqqa ko‘milib kapsulaga o‘ralib oladi va o‘pka suvsirab qolganda jabra bilan nafas oladi. Ikki xil nafas oluvchi baliqlar quruqlikda yashovchi hayvonlarning ajdodlari bo‘lmasada, ular bilan qator o‘xshash belgilarga ega ekanligiga baliqlarning suvda va quruqlikda yashovchilarga aylanishi yo‘llarini aniqlash imkonini beradi.