Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti termiz filiali

Bosh ma’no o`z navbatida leksema ma’no tuzilmasida tutgan o`rniga qarab ikki turga ajratiladi: a) to`ng`ich bosh ma’no leksema ma’no tuzilmasida birinchi o`rinda turgan ma’nodir. Yuqoridagi uzmoq- leksemasaining 1-ma’nosi shunga mos keladi; b) nisbiy bosh ma’no boshqa hosila ma’noning o`sib chiqishi uchun asos bo`lgan hosila ma’nodir. Yuqoridagi uzmoq- leksemasaining 7-ma’nosi shunga mos keladi, chunki mazkur ma’no 8-ma’noning o`sib chiqishi uchun manba hisoblanadi;

Bosh ma’no unga turlicha yondashuvlar asosida quyidagi nomlar bilan ataladi:

1) to`g`ri ma’no voqelikdagi narsa, belgi, miqdor, harakat tushunchalarini to`g`ridan-to`g`ri ifodalaydigan bosh ma’nodir.

2) nominativ ma’no voqelikdagi narsa, belgi, miqdor, harakat tushunchalariga nom bo`lib kelgan bosh ma’no.

3) erkin ma’no - bu yuzaga chiqishi muayyan matn, qurshov bilan cheklanmagan bosh ma’no.

2. Hosila ma’no bosh ma’nodan hosil bo`lgan, undan o`sib chiqqan ma’nodir. Yuqorida berilgan uzmoq leksemasining 2-, 3-, 4-, 5-, 6-, 7-ma’nolari 1-ma’noga nisbatan hosila ma’nolar hisoblanadi, 8-ma’no esa 7-ma’noga nisbatan hosila ma’no bo`lib hisoblanadi.

Hosila ma’no ham turlicha yondashuvlar asosida quyidagi nomlar bilan ataladi: