|
III bob. Pedagogik tajriba-sinov ishlari va ularning natijalari
tahlili.
3.1 Pedagogik tajriba-sinov ishlarini tashkil etish va uning mazmuni.
Bitiruv malakaviy ishimning amaliy qismida O‟zbekiston iqtisodiy-ijtimoiy
geografiyasi fanining “O‟zbekiston sanoati” mavzusini zamonaviy pedagogik
texnologiyalari asosida o‟quvchilarning o‟quv-biluv jarayoni samaradorligini
aniqlashga harakat qildik. Buning uchun biz o‟qituvchilar va o‟quvchilar orasida
og‟zaki va yozma so‟rovnomalar o‟tkazildi.
O’qituvchilar uchun so’rovnoma
1. Mamlakatimizning siyosiy-iqtisodiy salohiyati ortib borgan sari
o‟quvchilarda geografiya fanini zamon talablari darajasida bilimlarni
shakllantirish zarur deb o‟ylaysizmi?
2. O‟zingiz geografiya ta‟limida zamonaviy o‟qitishga oid bilimlaringizni
kengaytirishga harakat qilasizmi?
3. Dars jarayonida o‟quvchilarning diqqatini yuz foiz jamlab, faolligini
oshirishda qanday ish ko‟rasiz, nimalarga e‟tibor qaratasiz?
4. O‟quvchilar
faolligini oshirishda qanday didaktik vositalardan
foydalanasiz?
5. Bilim deganda nimani tushunasiz?
6. O‟quvchilarni intellektual rivojlantirish jarayonida qanday innovatsion
metodlardan foydalanasiz?
7. Innovatsion usullar deganda nimani tushunasiz?
8. O‟quvchilarda innovatsion usullar orqali tushunchalarni shakllantirishda
metodik ko‟rsatma sifatida sizga nimalar yordam beradi?
9. Geografiya fanini o‟qitishda geografik tushunchalarni shakllantirishda
qanday innovatsion usullardan ko‟proq foydalanasiz?
10. Sizning fikringizcha qaysi ta‟lim texnologiyalari o‟quvchilarni bilish
faoliyatini tashkil etishda ko‟zlangan maqsadga erishtira oladi?
55
Hammamizga ma‟lumki, ma‟rifatli komil inson: dunyoviy ilmlarni egallagan;
ijtimoiy muhit talablari asosida shakllangan ahloq normalariga izchil rioya
qilish; ezgulik ruhida tarbiya topgan bo‟lishi shart deb qo‟yiladi[10].
Usul ta‟limda biror bir narsani yuzaga chiqarish, amalga oshirish yo‟lidir.
Bugungi kunda bunday usul pedagogik texnologiyalar asosida amalga oshirilsa,
ikkinchi tomondan vositalar tajribali va yuqori malakali o‟qituvchilarning
pedagogik mahorati tufayli amalga oshiriladi.
O’quvchilar uchun so’rovnoma
1. Siz qaysi o‟quv predmetlariga katta qiziqish bilan qaraysiz v anima
sababdan?
2. Siz o‟z kelajagingizni qanday ta‟savvur qilasiz?
3. Hozir o‟zingiz tahsil olayotgan sinf o‟quvchilarining saviyasi sizni
qanoatlantiradimi, nima uchun?
4. Siz geografiya darsi jarayonida qanday faoliyat bilan mashg‟ul bolishni,
shug‟ullanishni hohlaysiz?
5. Darsdan keyin qanday ishlar bilan mashg‟ul bo‟lasiz va mashg‟ul
bo‟lishni istar edingiz?
6. Geografiya darsi jarayonida qanday o‟quv topshiriqlarini bajarishni hohlar
edingiz?
7. Siz dars jarayonidagi o‟z faoliyatingizni qanday baholaysiz?
8. Dars jarayonida qaysi sinfdoshingiz bilan ko‟proq hamkorlik qilishga
qiziqasiz?
9. Dars jarayonida berilgan o‟quv topshiqlarga javobingizni dadil ifoda
qilishda qiyinchiliklarga duch keldingizmi?
10. Darsda qanday didaktik o‟yinlar bilan mashg‟ul bo‟lasizlar va yana
qanday mashg‟ulotlar o‟tkazilishini hohlar edingiz? kabi savollar bilan murojat
qildik.
O‟qituvchilar hamda o‟quvchilardan olingan javoblar bizga mavjud holat
haqida quyuidagilarni bayon etish imkonini berdi.
56
O‟quvchilarning o‟z maqsadlarini belgilashdagi mustaqilliklari darajasini
aniqlash yordamida mamlakatimizning iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasining
rivojlanganlik darjasini qanchalik bilishlarini, qiziqishlarining benihoya ustun
ekanligini aniqlash imkoniga ega bo‟ldik.
“O‟zbekiston iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi” fani bo‟yicha o‟qituvchi va
o‟quvchilar uchun dars ishlanmalari ishlab chiqildi. Mazkur ishlanmalarda
pedagogik texnologiyalarni dars jarayonida muntazam turli xil usullaridan
qo‟llash zarurligi, “O‟zbekiston sanoati” o‟quv darsi misolida pedagogik
texnologiya qonuniyatlaridan foydalangan holda ta‟lim-tarbiya jarayoni
loyihalashtirilgan tajriba-sinov ta‟lim texnologiyasi yaratildi.
O‟z o‟rnida o‟quvchilar uchun alohida amaliy ishlar daftari ham joriy qilindi.
Ushbu amaliy ishlar daftarlari “O‟zbekiston iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi” fani
o‟quv dasturiga mos ravishda tuzilgan bo‟lib, o‟quv adabiyoti doirasidan
tashqariga chiqmagan holda topshiriq va vazifalardan iborat. Shu bilan birga
ushbu amaliy ishlar daftari o‟quvchilarda bilim, ko‟nikma va tushunchalarni
shakllantirishga, ularning dunyoqarashi, amaliy va ijodiy faoliyatini
kengaytirishga, o‟z-o‟zini baholash va nazorat qilishga hamda “O‟zbekiston
iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi” fanini o‟qitish jarayonida o‟quvchilarning
mustaqil faoliyatini faollashtirishga yordam berdi. Ushbu amaliy ishlar daftarida
o‟quvchilarni mustaqil fikrlash, o‟z fikrlarini asosli ravishda himoya qilish,
bahslashish ko‟nikmalarini hosil qilish uchun bahs-munozara darslariga alohida
e‟tibor qaratilgan. Amaliy topshiriqlarni bajarish o‟quv faoliyati jarayonida
o‟qituvchi tamonidan tashkil qilinishi lozim, bu o‟z navbatida o‟qituvchidan
yuksak bilim, mahorat, izlanuvchanlik talab etadi[18].
Shunday qilib, O‟zbekiston iqtisodiy- ijtimoiy geografiya darslarida geografik
о„yin metodikasini qо„llash va ta‟lim jarayonida geografik о„yinning afzalliklari
turli geografiya kurslarida turlicha murakkabliklarda tashkil qilinishi tadqiqot
natijalarida aniqlandi. О„yin majmui bir joyda qotib qolishi mumkin emas. U
doimo harakatda bо„lishi va о„qituvchi faoliyati doirasida keng istiqbollarni
ochib berishi mumkin. Har bir geografiya о„qituvchisi geografiya kurslarini
57
qaysi bо„limida о„yinlar tizimidan foydalanishni о„zi hal qilishi lozim[10].
Chunki, bunday faoliyat о„qituvchi qabul qilgan sinfning tarkibi о„quv dasturi
va eng avvalo о„qituvchi shaxsi, sinf о„quvchilarining о„zaro munosabatlarining
qay darajada shakllanganligiga bog„liq. Tajriba shuni kо„rsatdiki, о„yinning
barcha turlarini qat‟iy rejalashtirish qiyin va buning zarurati ham yо„q.
Musobaqa, joy plani, rolli о„yinlar, katta tayyorgarlikni, uni oldindan maxsus
rejalashtirishni talab etadi. Tajriba davomida O‟zbekiston iqtisodiy-ijtimoiy
geografiyasi kurslarida foydalanish mumkin bо„lgan bir qator о„yin darslari
majmui vujudga keldi. О„quvchilar uchun darslarda har hil о„yinlardan
foydalanish qiziqarli bо„ladi. Shuning uchun darslarning birida о„ylash-
fikrlashga oid о„yin tashkil etilsa, keyingi darsda aniq belgilangan topshiriqlarni
bajarishga oid о„yinlardan foydalanish mumkin.
Tajriba-sinov jarayonida ayrim tadqiqotchilarning fikrlari to‟g‟riligini
tasdiqlandi, ya‟ni о„yinning ahamiyatini aniqlash qiyin: ya‟ni qaysi bir о„yin
о„quvchilarga nimani о„rgatishini oldindan aytib bо„lmaydi. Chunki о„yinning
imkoniyatlari kengdir. Bunday afzalliklar, ta‟lim jarayonini boshqarish
samaradorligini
oshirish,
vaqtni
tejash
va
о„quvchilar
diqqatini
markazlashtirishga yordam beradi[18].
58
Do'stlaringiz bilan baham: | 
