Netika onA

ESLATMA! Fonema (ya ’ni tovush)ningyozuvdagi ifodasi harf deyiladi. Har bir harf o’sha tildagi fonemalarga qarab olinadi. Ba‘zan bir fonemani ifodalash uchun bir harfdan ham, ba‘zan ikki harfdan ham foydalanish mumkin. (Sh,ch,ng).
Eslatma! Harflarni xotirada yaxshi saqlash va lug‘at tuzishda ma‘lum izchillikka maqsadida harflar muayyan tartibda joylashtirib chiqiladi. Muayyan tartibda joylashtirilgan harflar tizimi alifbo deyiladi.
UNLI VA UNDOSH TOVUSHLAR TASNIFI
Hozirgi o‘zbek adabiy tilida tovushlar ikki guruhga bo‘linadi: Unli tovushlar va undosh tovushlar.
Unli va undosh tovushlarni farqlovchi uchta belgi bor:

1. 
   To‘siqqa uchrash, uchramaslik; (unli to’siqqa uchramaydi, undosh uchraydi.)
   
2. 
   Bo‘g‘in hosil qilish yoki qilmasligi; (unli hosil qiladi, undosh hosil qilmaydi)
   
3. 
   Shovqin belgining bor, yoki yo‘qligiga ko‘ra. (unlida yo’q, undoshda bor)
   

UNLILAR TASNIFI
Eslatma! Faqat un (ovoz)dan iborat bo‘lgan, bo‘g‘in hosil qiladigan va to‘siqqa uchramaydigan tovushlar unli tovushlar deyiladi. Hozirgi o‘zbek tilida 6 ta unli tovush bor: i, e, u, o‘, a, o.
Unli tovushlar uch tomonlama tasnif qilinadi:

1. 
   Labning ishtirokiga ko'ra;
   
2. 
   Og'izning ochilish darajasiga ko'ra
   
3. 
   Tilning gorizantal holatiga ko'ra;
   

1. 
   Labning ishtirokiga ko’ra ikkiga bo’linadi:
   

1. 
   Lablangan unlilar: u, o’
   
2. 
   Lablanmagan unli: i, e, a