Neft-gazkimyo sanoati texnologiyasi

 
4-jadval. 
YOqilg’ilardagi kislorodli birikmalarning guruhli kimyoviy tarkibi 
YOqilg’i 
Kislorodli birikmalarning sinflari % nisb. 
spirtlar 
kislotalar 
ketonlar  murakkab 
efirlar 
oksidlangan 
oltingugurtli 
birikmalar 
Reaktiv 
yoqilg’ilar 
TS-1 
T -1 
T-7* 
 
 
44-55 
45-47 
38-78 
 
 
1,5-2 
1-2 
4-4,5 
 
 
17-18 
30-34 
23-28 
 
 
7-8 
4-6 
25-33 
 
 
32-35 
10-11 
25-33 
Dizel 
yoqilg’ilar 
YOzgi 
(YO) 
Qishgi (Q) 
 
 
60-61 
33-35 
 
 
0,5-1 
0,5-1 
 
 
1,5-2 
11-12 
 
 
3-4 
8-9 
 
 
50-55 
42-43 
*Gidrotozalangan yoqilg’i TS-1 
 

---

31 
 
Kislorodli  birikmalarning  asosiy  qismini  spirtlar  va  oksidlangan  oltingugurtli 
birikmalar  tashkil  qiladi.  Gidrotozalangan  yoqilg’i  (T-7)  ko’p  miqdorda  kislorodli 
birikmalarni  saqlaydi,  chunki  tabiiy  oksidlanish  ingibitorlari  yo’qligi  sababli 
tezlashgan  oksidlanishga  uchraydi.  Oltingugurtli  neftdan  olingan  TS-1  yoqilg’isi  va 
dizel  yoqilg’ilar  ko’p  miqdorda  spirt  va  oksidlangan  oltingugurtli  birikmalarni 
saqlaydi,  bu  esa  oksidlanish  jarayonlarini  ingibitorlash  mexanizmi  bilan  bog’liq 
(gidroperoksidlarni  sulfidlar  bilan  parchalab  spirtlarni  xosil  qilish).  YOqilg’ilarning 
oksidlanish  maxsulotlarida  fenollarning  miqdori  odatda  8-10  %  ni  tashkil  qiladi, 
ularni  kislotalar  bilan  aralashmasidan  ajralib  chiqarish  ancha  qiyinchiliklarni 
tug’diradi.  Kislota  va  fenollar  dvigatelning  yoqilg’i  sistemasi  detallarining 
korroziyasini  keltirib  chiqarishi  mumkin.  Gidrotozalashda  kislorodli  birikmalar 
deyarli to’liq yoqilg’idan chiqarib yuboriladi.  
 
YOqilg’ilarni  saqlash,  tashish  va  ishlatishda  ularda  3-10  g/m  gacha  va  undan 
ortiq  ifloslantiradi  (noorganik  qo’shimchalar)  to’planadi.  Bu  kremniy  va  alyuminiy 
oksidlari  (chang),  temir  (korroziyalanish  maxsulotlari),  natriy,  kalsiy,  magniy  va 
boshqa element oksidlaridir.