Namangan muhandislik-qurilish instituti qurilish fakulteti Qurilish materiallari, buyumlari va konstuktsiyalarini ishlab chiqarish

3- mavzu: Granulyatorlarni xisoblash
Reja:

1.Bosim ostida suvsizlantirish
2.Briketlash jarayoni
3. Granulyatorlarni xisoblash
Qattiq materiallarni suvsizlantirish, briketlash, hamda plastik materiallarni granullash va shakllantirish uchun kimyoviy, oziq-ovqat, farmatsevtika va boshqa sanoatlarda presslash kabi jarayon qo’llaniladi.
Presslash jarayonining mohiyati shundaki, maxsus presslarda tashqi kuchlar ta’sirida qayta ishlanayotgan materialning shakli va granulometrik tarkibi o’zgartiriladi.
Turli xom-ashyo va materiallarni suvsizlantirish, briketlash, shakllash va shtamplash uchun ortiqcha bosim ta’sirida ishlov beriladi.
Bosim ostida suvsizlantirish kimyo va oziq-ovqat sanoatlarining turli sohalarida ishlatiladi: qand lavlagi turp idan suvni, shakar qamishdan sharbatini, chigit, kungaboqar va boshqa urug’ va danaklardan yog’ini, meva va mevarezavorlardan sharbat ajratib olishda keng qo’llaniladi.
Briketlash jarayoni briketlar, ya’ni silindrik va to’rgburchak shakldagi presslangan bo’laklar olish uchun qo’llaniladi. Ushbu jarayon turli sanoatlarda juda keng tarqalgan: masalan, shakar ishlab chiqarish sanoatida qandrafinat, qand lavlagi turpi, oziq-ovqat kontsentratlari va dorivor briketlarini olishda, konditer va omuxta yemlar, hamda chiqindilarni qayta ishlash sanoatlari va boshqalarda briketlash keng ishlatiladi.
Briketlash jarayonining turlari ko’p bo’lib, eng asosiylari granullash va tabletkalash. Ma’lumki, tabletka va granulalar o’lchamlari briketnikiga qaraganda ancha kichik bo’ladi. Halq ho’jaligada mineral o’g’it, plastmassa, yem, choy, oziq-ovqat kontsentratlari, sintetik yuvish vositalari va boshqa mahsulotlar granula holida ishlab chiqariladi.
SHakllantirish - plastik materiallarni qayta ishlashning asosiy usulidir. Bu jarayon: non yopish, makaron, yem, plastmassa ishlab chiqarish sanoatlarida ko’p qo’llaniladi. Materiallarga turli shakl berishda ekstruziya jarayoni keng ishlatiladi. 8.2. Suvsizlantirish va briketlash Mahsulot tarkibidagi suyuklik qimmatbaho yoki uni suvsizlantirish natijasida mahsulotning qadrligi ortsa, bunday hollarda mahsulotlardan suyuqlik ajratib olish uchun suvsizlantirish jarayoni qo’llaniladi.
Odatda bu jarayon ortiqcha bosim ostida amalga oshiriladi. Materialga ortiqcha bosim asosan ikki xil usulda: presslarda porshen bosimi yoki sentrifugalarda markazdan qochma kuch ta’siri orqali berilishi mumkin.
Mahsulot sifatini oshirish, nobudgarchilikni kamaytirish, uzoq muddat davomida foydalanish, transportda tashilishini yaxshilash maqsadida briketlash, tabletkalash va granullash jarayonlari qo’llaniladi.
Masalan, qand lavlagi jomi press mashinalarda 9... 10% namlikgacha presslanadi. Natijada, diametri 11-20 mm li yoki ko’ndalang kesimi to’rtburchak balandligi 20...40 mm li briketlar hosil qilish mumkin. Presslangan jom zichligi -750 kg/m³.
Suvni siqib chiqarish darajasi presslash bosimi ga bog’liq. Lekin, suvni siqib chiqarish darajasini ortishi press ish unumdorligini pasayishiga va solishtirma energiya sarfini ko’payishiga olib keladi.
Briketlash jarayoni har doim maxsus presslarda amalga oshiriladi.
Olingan briket o’z-o’zidan uqalanib yoki parchalanib ketmaydigan zichlikgacha presslanadi. Briketlar pressdan chiqishi bilan sovutiladi yoki quritiladi.
Briketlash jarayonining asosiy xarakteristikasi bu presslash bosimining ortishi va presslanayotgan moddaning zichlash koeffitsientlari o’rtasidagi bog’liqlikdir:
_{ }=_{ }=_{ }
bu yerda _{ 0} - oxirgi va boshlangich zichlanish koeffitsientlari; V V₁ - mahsulotning presslashdan avvalgi va keyingi hajmlari;h, h₁- briketning boshlangich va oxirgi balandoy klari.
Presslash bosimi mahsulotni zichlash bosimi va uni press-qolipga ishqalanish kuchini yengish bosimlari yig’indisiga tengdir.
Agar, press-qolipga ishqalanish kuchlarini inobatga olmasak va mahsulot bir jismli sistema deb qabul qilsak, unda presslash jarayonini ifodalash uchun prof. S.M. Grebenyuk formulasidan foydalansa bo’ladi:

Press-qolip tubidagi solishtirma bosim:

bu yerda
h-briket balandligi;