Namangan davlat universiteti fizika matematika fakulteti fizika kafedrasi

O’lchov birligi — o’lchash natijasi ko’rsatilgan birlikda ifodalangan va o’lchash xatoligi berilgan ehtimolliqda ma’lum bo’lgan o’lchash holatidir.

O’lchov aniqligi — o’lchash kattaligining haqiqiy qiymatlariga o’lchash natijalarining yaqinligini aks ettiruvchi o’lchash sifati.

Fizik kattaliklarni elektr o’lchash vositalari yordamida o’lchash elektr o’lchash deyiladi.

O’lchash usuli - o’lchash vositalari va printsiplaridan foydalanish qoidalarining majmuidir. O’lchash natijalarining olinish uslubiga qarab bevosita va bilvosita o’lchash usullari mavjud.

Bevosita o’lchashda o’lchanayotgan kattalikning izlanayotgan qiymati bevosita o’lchash natijalari asosida topiladi. Masalan, tokni ampermetr, kuchlanishni volьtmetr va quvvatni vattmetr bilan o’lchash bunga misol bo’ladi.

Bilvosita o’lchash fizik kattalikning izlanayotgan qiymati ushbu kattalik bilan ma’lum funktsional bog’lanishda bo’lgan boshqa bir kaggalikni bevosita o’lchash asosida topiladi. Bilvosita o’lchashga zan-jirning qarshiligi yoki quvvatini tok va kuchlanishlarning o’lchangan qiymatlari yordamida topishni yoki mexanik siljishni elektro-magnit asbob bilan aniqlashni misol sifatida keltirish mumkin.

Taqqoslash usulining mohiyati shundan iboratki, bunda o’lchanayotgan kattalik avvaldan ma’lum bo’lgan me’yoriy qiymat bilan solishtiriladi. Qarshilikni ko’prik sxema yordamida o’lchash ushbu usulga misol bo’la oladi.

Taqqoslash usuli nisbatlash, differentsial, nolь, almashlash va moslash turlariga bo’linadi.

Nisbatlash usulida fizik kattalikning o’lchanayotgan va me’yorlangan qiymatlari taqqoslash asbobiga ta’sir etadi va ularning o’zaro nisbati aniqlanadi.

Differentsial usulda fizik kattalikning o’lchanayotgan va me’yoriy qiymatlarining farqi o’lchash asbobi yordamida o’lchanadi.

Nol’ usulining mohiyati shundan iboratki, fizik kattalikning o’lchanayotgan va me’yoriy qiymatlarining farqi nolgacha kamaytiriladi.

Almashlash usulida o’lchanayotgan kattalik uning me’yorlangan qiymati bilan almashtiriladi.

Mos tushirish usuliga ko’ra fizik kattalikning o’lchanayotgan va me’yoriy qiymatlarining farqi asbob shkalasidan yoki davriy signallarning mss tushishiga qarab aniqlanadi.