N. E. Avezov, Sh. K. Ismailov, B. G’. Samandarov, “Elektronika va sxemalar 1” fanidan O’quv qo’llanma

Rezistor (ba’zan rezistiv element, rezistiv qarshilik, Omik qarshilik degan nomlari ham uchraydi) deb, 4.9-rasm elektr energiyasi sarflanib, uning hususiyatlari U=R·i yoki i=G·U bog’lanishlar bilan ifodalangan elementga aytiladi. Bunda, R va G qarshilik va o’tkazuvchanlik deb nomlangan proportsionallik koeffitsientlari. 4.9-rasmda ularning sxemalarda belgilanishi keltirilgan. R va G o’zgarmas bo’lganda (a-rasm) chiziqli va, aksincha, R va G lar tok yoki kuchlanishga bog’liq o’zgarganda nochiziqli (b) qarshilik yoki nochiziqli o’tkazuvchanlik deyiladi.

Elektromagnit energiyani zahiralash xossasiga ega bo’lgan, fizik xususiyatlari Sh=L·i tenglama bilan ifodalanuvchi induktiv g’altakning ideallashtirilgan elementi induktivlik elementi (yoki induktivlik) deyiladi. L proportsionallik koeffitsienti induktivlik deyiladi va Genri [Np] o’lchov birligiga ega. 4.10-rasmda chiziqli (a), nochiziqli (b) induktivlikning belgilanishi hamda Sh=L·i bog’lanishlar keltirilgan.

Elektr energiyasini zahiralash xossasiga ega bo’lgan, fizik xususiyatlari q=C·u tenglama bilan ifodalanuvchi kondensatorning ideallashtirilgan elementi sig’im elementi deyiladi. S proportsionallik koeffitsienti sig’im deyiladi va Farada [F] o’lchov birligiga ega. 4.11-rasmda chiziqli (a), nochiziqli (b) sig’imning belgilanishi hamda q=C·u bog’lanishlar keltirilgan.
4
.10-rasm 4.11-rasm