Musiqiy ovoz rejissyorligi va informatika kafedrasi umurov nodir qosimovich

1.
 
5-mashqni bajaring.
?! 

---

52 
2.
 
Quyidagi jadvalni to‘ldiring
: 
Bilaman 
Bildim 
Bilmoqchiman 
 
MUSIQIY SIMVOLLAR 
Nota matnini terishda ba‟zi musiqiy simvollarni qo„yish zarurati paydo 
bo„lishi mumkin. Ushbu simvollar ko„p hollarda bezak vazifasini bajaradi hamda 
ular nota matnida maxsus simvollar yoki tahrirlanmaydigan tasvir ob‟yektlari 
sifatida aks ettiriladi. Ularni faqat siljitishgina mumkin, xolos. Musiqiy simvollarni 
nota matniga kiritish uchun «Create» → «Symbol» buyrug„i (tezkor klavisha «Z») 
yordamida taqdim etiladigan «Symbol» oynasidan foydalaniladi. Ushbu oynada 
musiqiy simvollarning umumiy ro„yxati, ularning toifalari bo„yicha tartib bilan 
taqdim etilgan (rasmga qarang). Ro„yxatdan kerakli simvolni tanlash va «ОК» 
tugmasini bosish orqali uni nota hujjatiga qo„yish mumkin. Simvolni tanlash uchun 
sichqoncha ko„rsatkichini simvolga olib borib, chap tugmasini bosish yetarli. 
So„ngra sichqoncha ko„rsatkichini nota hujjatining kerakli joyiga olib borib, chap 
tugmasini yana bir marotaba bosish lozim.
Aytib o„tilganidek, musiqiy simvollarni nota hujjatining xohlagan joyiga 
siljitish mumkin, shu bois ularni talab darajasida joylashtirish muammo 
tug„dirmaydi. Ushbu maqsadda sichqoncha yoki klaviaturaning boshqaruv 
klavishalaridan foydalanish mumkin. 
Simvollar oynasining pastki qismida belgilab olingan simvolning musiqa 
hujjatida aks ettirilish kattaligini («
Size»
) tanlash mumkin: «Normal» – me‟yoriy 
o„lchamda, «Cue size» – asliga nisbatan 75% kattalikda, «Grace note size» – 
asliga nisbatan 50% kattalikda, «Cue grace note size» – asliga nisbatan 25% 
kattalikda. 
Shuningdek, musiqiy simvolni nota hujjati elementlariga bog„langan holda 
joylashuvini («
Attach to»
) belgilash mumkin: «Staff» – nota qatoriga bog„lash, 
«System» – nota tizimiga bog„lash. 

---

53 
«House Style» menyusining «Edit symbols…» buyrug„idan foydalanib 
musiqiy simvollarni tahrirlash va yangi simvollar yaratish mumkin. Taqdim 
etiladigan «Symbol» oynasining (1) pastki qismidagi «New...» (2) tugmasi yangi 
simvollar yaratish imkonini beradi. Bunda, avvalambor, ochilgan oynaning 
«Name» (3) maydoniga yangi simvolning nomi kiritiladi. «Music font» (4) 
ro„yxatidan yaratilayotgan simvolning shrift garniturasi tanlanadi. Barcha 
simvollar Sibelius dasturining va Windows operatsion tizimining shriftlari asosida 
yaratiladi, shu bois kerakli shriftni topish va undan pastroqda taqdim etiladigan 
mos ro„yxatdan (5) kerakli simvolni (6) tanlash lozim bo„ladi. Tanlab olingan 
simvol konstruktorning ishchi maydonida (7) aks ettiriladi. «Extra Symbol» 
oynasining «Add…» (8) tugmasini bosish yordamida simvollar ro„yxatidan 
yaratilayotgan simvolning navbatdagi (mazkur holatda, ikkinchi) elementini 
tanlash mumkin (9). «Extra Symbol» oynasidagi «Position» guruhiga mansub 
boshqaruv tugmalari (10) yordamida simvol elementlarining o„zaro joylashishi 
sozlanadi. Yangi simvol ko„rinishi yaratilganidan so„ng «ОК» tugmasi bosilsa, u 
simvollar oynasida paydo bo„ladi. 

---

54 
 
1 
2 
3 
4 
6 
5 
7 
8 
9 
10 

---

55