Murakkab qo‘shma gap turlari

Murakkab qo‘shma gap turlari:
Qo’shma gap Mazmuni, grammatik tuzilishi hamda ohangiga ko`ra bir butunlikni tashkil etgan, bog’lovchi vazifasidagi vositalar yordamida birikkan qurilmalar Qo`shma gapni tashkil etadi. O`zbek tilida qo`shma gaplar ma`lum ma`no munosabatlarini ifodalashi, grammatik belgilari, tuzilishi va ohangiga ko`ra uch tipga bo`linadi: 1. Bog’lovchisiz qo`shma gaplar 2. Bog’langan qo`shma gaplar 3. Ergash gapli qo`shma gaplar.

MURAKKAB QO‘SHMA GAPLAR Nutqimizda kamida uchta sodda gapning bog‘lanishidan tuzilgan qo‘shma gaplar ham mavjud. Maktab darsligida ularga quyidagicha ta’rif beriladi: “Uch va undan ortiq sodda gaplarning birikishidan tarkib topgan gaplar murakkab qo‘shma gaplar deyiladi”

1. 
   Qismlari uyushgan murakkab qo‘shma gaplar
   

1. 
   Bu sahroda maysalar ham, chechaklar ham yo‘q, qushlar, bulbullar ham sayramaydi, buloqlar qaynab toshmaydi.
   
2. 
   Yer shivirlaydh, yulduz jivirlaydi, bahordan darak keladi.
   

2. 
   Aralash murakkab qo‘shma gaplar
   

1. 
   Eshik ochildi, shuning uchun hamma qayrilib qaradi, lekin hech kim kirmadi; sovuq havo xonani qopladi.
   

2)Shuni unutmangki,siz bizning kelajagimizsiz va butun umidimiz sizlardan.
3. Bir necha bosh gapli murakkab qo‘shma gap 
1) Tog’ va osmon shunday tiniqki, nafas olish shunday yengilki, keksa odam ham bu yerda musaffo bolalik yillarini eslaydi.
4. Bir necha ergash gapli murakkab qo‘shma gap
1) Botirjon klubdan chiqqanida, quyosh sharq ufqida terak bo‘yi ko‘tarilib, bulut darvoza oralig‘ida charaqlab turardi.

Ko‘chirma va o‘zlashtirma gaplar

1. 
   «Qo`li gullar cho`lni bo`ston etar», - dedi bobom. – Bobom qo`li gullar cho`lni bo`ston etishini aytdi.
   
2. 
   «O`zim ham boshqa mamlakatdan kelib qolganman». – Bola o`zining boshqa mamlakatdan kelib qolganligini aytdi.
   
3. 
    «Kitob – aqlning kaliti», -