Mundarija Kirish Nazariy qism issiqlik o‘tkazish Issiqlik almashtirgichlar

3. Hayot faoliyatini xavfsizligi

Mehnat muhofazasi - ish jarayonida inson xavfsizligi, salomatligi va ish qobiliyatini oshirishni ta’minlovchi qonunlar tizimi hamda ularga muvofiq keladigan ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnikaviy, gigiyenik va davolash profilaktikasi tadbirlari hamda vositalari.

Ish joylarida to’liq zararsiz va xavfsiz ishlash uchun sharoit yaratish amalda mumkin emas. Shu sababli mehnat muhofazasining vazifasi zararli va xavfli ishlab chiqarish omillarining ishlovchilarga ta’sirini eng kam darajaga keltirishga imkon beradigan chora-tadbirlarni ko’rishdan, ishchining shikastlanishi oldini olishdan,yuqori mehnat unumdorligiga erishishga yordam beradigan qulay sharoitlarni yaratishdan iborat.
Texnika xavfsizligi - ishlovchilarga ishlab chiqarishda texnika xazfsizligini,uning oldini oladigan tashkiliy chora-tadbirlar va texnika vositalari tizimi.
Yongin xavfsizligi - ob’yektda yong’in paydo bo’lish xavfini oldini olish,shuningdek moddiy boyliklami muhofaza qilishdan iborat.Ishlab chiqarish sanitariyasi - ishlab chiqarishdagi zararli omillar ta ’sirini oldini oladigan chora-tadbirlar va texnika vositalari tizimi.
Ishlab chiqarishdagi xavfli omil- ishlab chiqarishda ishlovchilarga muayyan sharoitlarda ta’sir etganda shikastlanishga yoki sog’liqning keskin yomonlashuviga ta’sir etadigan omil. Bunga misol qilib, harakatlanayotgan mashina, traktor, yuk ko’tarish vositalari bilan ko’tariladigan yuk, mashina va mexanizmlarning muhofazalanmagan aylanuvchan va qaytma-ilgarilanma harakat qiluvchi qismlar(kardanli, zanjirli, tishli, tasmali uzatma)ning harakati xavfli omillar qatoriga kiradi.
Ishlab chiqarishdagi zararli omil - ishchilarga ish vaqtida ta’sir etib kasallanishga.yoki ish qobiliyatining pasayishiga olib keladigan omil.Elektr xavfsizligi - kishilarni elektr toki, elektr yoyi, elektrmagnitmaydonining zararli hamda xavfli ta ’sirida muhofaza qilishhi ta ’minlaydigantashkiliy va texnik chora tadbirlar tizimi.
Shikastlanish - ishlab chiqarishdagi zararli yoki xavfli ta’sirlarni natijasida inson organlar yoki teri qoplami fiziologik bir butunligining buzilishi.Shaxsiy himoyalanish vositalari - bir xodimni muhofaza qilish uchun xizmat qiladigan vositalar.Shaxsiy himoyalanish vositalariga ish kiyimi poyafzal,gaz niqoblar, shlemlar, himoya ko’zoynaklari, quloqchinlar va boshqalar kiradi.Kasb kasalligi- kishi organizmiga ish sharoitlarining zarali ta ’siri natijasida kelib chiqqan (surunkali changli bronxitlar, titrash kasalligi, har-xil kimyoviy preparatlar bilan zaharlanish) kasallikdir.
Sanitariya -gigiena omili - ish joylarining sanitariya holatiga (me’yorlariga
javob berish-bermasligi.Ergonomik omil - mashina va uskunalami inson bilan o’zaro harakatda bo’lganda mashina elementlarining mos kelishi. Bunga texnikani tezlik parametrlariga tegishli, ishchi organlardan kelayotgan ma’lumotning hajmi, ish joylarini tashkil etish darajasi, boshqarish organlarining qulay joylashganligi, operator o’rindig’ining konstruksiyasi va boshqalar kiradi. Fizikaviy omillarga mashina va mexanizmlaming harakatlanayotgan,aylanayotgan yoki siljiyotgan qismlarini, mexanizm bilan ko’tarilayotgan yukni,qattiq shovqin va titrashlami, havoning harorati va namligining yuqori yoki pastligini, ish joyining ortiqcha yoki kam yoritilganligini va boshqalami kiritish mumkin.
Psixo-fiziologik omilga - jismoniy zo’riqishlarni (jismoniy kuch sarflab bajariladigan ishlar) va asabiy-psixik zo’riqishlarni - mehnatning bir xilligidan zerikarliligi, aqliy zo ’riqish va boshqalarni kiritish mumkin.Xozirgi vaqtda ishlab chiqarishda inson va mashinaning o'zaro ta’siri to'g'risidagi fan tobora muhim o'rin tutmoqda. Bu fan ergonomika deb ataladi(grekcha ergon - ish, nomos - qonun so'zlaridan olingan). Bu fan nisbatan yaqinda paydo bo'lgan, u mehnat jarayonida inson va har xil texnik qurilmalaming o'zaro ta’sirini o'rganadi.
Ergonomika, shuningdek, mehnatda insonning funktsional imkoniyatlaridan
foydalanish yo'llarini o'rganadi. Mehnat xavfsizligini va mehnat unumining o'sishini ta’minlaydigan, mehnat qilish uchun qulayliklar yaratadigan, insonning ish qobiliyatini oshirishga, kuchi va sog'lig'ini saqlashga yordam beradigan mehnat sharoitlarini ishlab chiqadi. Bug' qozoni qoplamasining va portlovchan klapanlaming holatini, saqlash klapnlari va manometrlar, suv ko'rsatish jihozlari hamda suv sathi signalizatorlari, ozonxonani ta’minlash, yoritish avtomatik regulyatorlarining benuqson ishlanishi muntazam nazorat qilib turishga alohida e ’tibor beriladi. Bosim ostida ishlaydigan idishlami nazorat qilishda ularni remont qilish va ko'zdan kechirishning, armature hamda xavfsizlik jihozlari ishni tekshirishning qulayligiga, ballonlarda korroziyaga qarshi himoya qoplamalarining va ballonlarning xavfsizligi to'qrisidagi ranglarning mavjudligiga, idishlar qopqoqining holati va mahkamlash detallarining komplektliligiga, idishlami cho'kindi va o'tirindilardan lozalashga oid instruktsiya talablarining bajarilishiga, o'rnatilgan saqlash plastinkalarining ruxsat etilgan bosimga mos kelishiga ahamiyat beriladi.
Ishlovchilarni changdan saqlaydigan , respiratorlar, shlemlar, ko'zoynaklar, himoya mazlari bilan ta’minlash. Ish xonalarining havosini changdan tozalash changni maxsus qurilmalarda tutib qolish va to'plash bilan chambarchas bog'liq. Havoni changdan mexanik va elektrofizik usullarda tozalaydigan bunday qurilmalar jumlasiga chang tindirish kameralari, siklonlar. elektr filtrlar, apparatlari, ionli chang tutkichlar, turli filtrlar (gazlamali, moyli, qog'ozli filtrlar) kiradi.
Xulosa

Men ushbu kurs loyihada isitgich apparatlari va unda kechadigan jarayon va qurilmalarni o’rganib loyihaladim. Ma’lumki, xalk xo’jaligining turli sohalarida qo’llaniladigan isitgichlarda iloji boricha katta solishtirma yuzaga ega bo’lish kerak.Kimyo sаnoаtidа ko’p qo’llаnilаyotgаni uchun kojuх trubаli issiqlik аlmаshtirgichlаrni tаkomillаshtirishgа аlohidа to’хtаlаmiz. Bundаy uskunаlаrning trubаlаri ichidаgi yoki orаsidаgi mаydonlаrning qаysi biridа tеrmik qаrshilik kаttа (issiqlik bеrish koeffitsiеnti kichik) bo’lsа, o’shа tomondаgi issiqlik bеrishni jаdаllаshtirish yaхshi sаmаrа bеrаdi. Biz bilаmizki muhit bilаn dеvor orаsidаgi issiqlik uzаtishdа muhitning chеgаrаviy qаtlаmi аsosiy tеrmik qаrshilikni tаshkil qilаdi. Issiqlik аlmаshtirgichlаrni tаkomillаshtirishgа doir ilmiy ishlаr аsosаn chеgаrаviy qаtlаmning qаlinligini kаmаytirish yoki uni buzishgа qаrаtilgаn.

Trubаlаr orаsidаgi mаydondа tеrmik qаrshilik trubаlаr ichidаgigа qаrаgаndа judа kаttа bo’lgаndа odаtdа trubаlаrning tаshqi sirtigа turli хil qirrаlаr mаhkаmlаnаdi. Bundа chеgаrаviy qаtlаmni buzib issiqlik bеrishni jаdаllаshtirish bilаn birgа issiqlik аlmаshinish yuzаsini oshirish hisobigа hаm uskunаning unumdorligi oshirilаdi. Lеkin bu usulni qo’llаgаndа trubаlаrning pаnjаrаdа joylаshuvi yomonlаshаdi vа mеtаl sаrfi ko’pаyadi. Trubаlаr ichidа issiqlik bеrishni jаdаllаshtirishdа turli хil qurilmаlаr yordаmidа oqimning chеgаrаviy qаtlаmini buzish, ya’ni turbulizаtsiyalаsh kеng qo’llаnilmoqdа. Trubа diаmеtrigа moslаb spiral qilib o’rаlgаn sim, yoki yassi yupqa mеtаll, diаfrаgmа, disk vа boshqа ko’pginа turbulizаtsiyalovchi qurilmаlаr tеkshirib ko’rilgаn.

Bu qurilmаlаr Rеynolds sonining kichik qiymаtlаridа issiqlik bеrishni 20 mаrtаgаchа oshirishi mumkinligi аniqlаngаn. Lеkin gidrаvlik qаrshilikni kеskin oshirishi, hаr bir trubаning ichigа o’rnаtish vа trubаlаrni tozаlаgаndа chiqаrib

olishning qiyinligi turbilizаtsiyalovchi qurilmаlаrni аmаldа qo’llаshni chеklаb kеlmoqdа.

O’zbеkiston Respublikаsi shаroitidа аsosаn isituvchi muhit sifаtidа to’yingаn suv bug’i, sovituvchi sifаtidа esа suvdаn foydаlаnilаdi. Isitgichlаrdа to’yingаn suv bug’i issiqligini bеrishi jаrаyonidа o’zi kondеnsаtsiyalаnаdi vа bundа kаttа miqdordаgi issiqlik enеrgiyasi аjrаlib chiqаdi. Undаn tаshqаri kondеnsаtsiyalаnаyotgаn bug’dаn qаttiq sirtgа (dеvorgа) issiqlik bеrish koeffitsiеntining jаdаlligi hаm judа yuqori bo’lаdi.