Muhandislik geologik tadqiqotlar


Sel harakati yoki tranzit zonasi -



Download 6,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet67/204
Sana26.02.2022
Hajmi6,17 Mb.
#472656
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   204
Bog'liq
-qullanma

2.Sel harakati yoki tranzit zonasi - 
Unga sel oqimi harakat kiladigan 
daryo o’zani va uning irmoqlari kiradi. Kichik jilg’alar bir - biriga qo’shilib yo’l - 
yo’lakay o’zi bilan parchalangan jinslarni oqizib borib, uchragan to’siqlarni buzib 
ketadi. 
3.Yig’ilish zonasi
- bu zonaga past tekisliklar kirib, sel tog’lardan oqizib 
kelgan jinslarni shu yerda to’playdi. 
Sel oqimining miqdori va yo’nalishi tekisliklarda regionning umumiy 
geologik tuzilishiga qarab, o’zgarib boradi. Sel hodisasi Yer sharining hamma 
tog’lik rayonlariga xos bo’lib, bizning mamlakatimizda esa Toshkent viloyati tog’ 
oldi rayonlarida, Chirchiq, Oxangaron daryolari vodiylarida, Namangan, Andijon 
viloyatlarinining tog’ oldi rayonlarida ro’y beradi. Mamlakatimizda 1870 yildan 
1964 yilgacha 2079 marta sel hodisasi bo’lib, P.M. Karpov ularni 4 tipga bo’ladi: 


107 
1) Loyqa toshli - 909 ta;
2) Suv toshli - 336 ta;
3) Loyqa selli - 261 ta;
4) Tipi aniqlanmagan sel - 570 ta.
O’rta Osiyodagi prolyuvial lyoss jinslari sel yotqiziqlari bo’lib, suvning 
ohakli tog’ jinslarini va dala shpatining kaolinlanishi natijasida lyoss jinslari 
karbonatlashadi. Sel oqimlari xalk xo’jaligiga katta zarar yetkazadi, yo’ldagi 
uchragan narsani vayron kilib, ekinzorlarni ko’mib yuboradi.
Sellarga qarshi ko’riladigan kurash sermashaqqat va sarf - harajatlarni ko’p 
talab etadi. Sellarga qarshi kurashning eng samarali usullaridanbiri; tog’ yon 
bag’irliklarida daraxtlar o’tqazishdir. Daraxt o’z ildizlari bilan tog’ jinslarini 
mahkam ushlaydi, nurashdan, yuvilib ketishdan saqlaydi. Lekin bu usul ancha 
vaqtni talab etadi. Kerakli paytlarda - selning harakatlanish zonasida, selning 
yo’nalishini o’zgartiruvchi har - xil inshootlar qurish, selning bir necha yo’nalish-
larini o’zgartiruvchi moslamalar, shuningdek tirgak devorlar qurish shular 
jumlasidandir. 
14.7. Eroziya 
Nurash mahsulotlarini - loyqa, qum, shag’alni doimiy shag’al suvlar va 
vaqtinchalik bo’lgan oqimlar oqizib, yuvib ketadi. Yuvib, oqizib ketuvchi
(erozion) jarayonlar Yer relyefining shakllanishda asosiy rolni o’ynaydi.
Eroziya jarayonining tag (chuqurlik) turi suv oqimining chuqurligi
buyicha tog’ jinslarni yemiradi, yon eroziya esa suv oqimining yon tomonidagi 
tog’ jinslarini yemiradi. 

Download 6,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish