Muhandislik geologik tadqiqotlar



Download 5,01 Kb.
Pdf ko'rish
bet70/204
Sana05.12.2022
Hajmi5,01 Kb.
#878819
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   204
Bog'liq
-qullanma

 
14.8. Plivun 
Tarkibida chang zarrasi ko’p bo’lgan suvga to’yingan mayda gilli jinslarga 
plivunlar deyiladi. Ular to’rtlamchi va shu davrgacha bo’lgan jinslar ichida va 
ayniqsa lyosslar va lyossimon tuproqlarda ko’p tarqalgandir. 
Plivunlarning qurilish praktikasida, suvga to’yingan g’ovak jinslar, odatda 
qumlar bo’lib, turli qazilish ishlarida ochilib qolganda suyuqlashadi, harakatlanadi 
va atalasimon og’ir suyuqlikka aylanadi. Qumlardan tashqari, plivunlik hodisasi, 
ma’lum sharoitlarda changsimon qumoq tuproqlarda , qumloq tuproqlarda shag’alli
yotqiziqlarda va kovaklari katta bo’lgan jinslarda ham uchraydi. Jinslarda 
plivunlik hodisasini asosiy sababikovaklardagi suvning gidrodinamik bosimi 
bo’lib, bu o’z navbatida kotlovan, handaqlar qazish chog’larida , grunt suvlari 
bosimini tushishi (gradiyenti) natijasida bo’ladi. 
Odatda plivunli jinslarning suv o’tkazuvchanligi past bo’lganligi uchun , 
gidravlik gradient jins zarralariga fil’trlanish bosimi ko’rsatib, ular harakatini 
gradient yo’nalishi yoki boshqacha qilib aytganda , bo’shalish zonasi, yo’ni 
xandaqlarga yo’llaydi. I.V.Popov jinsning holatiga o’tishdagi fil’trlanish gradienti 
kritik qiymati 
I
kr 
ni aniqlash uchun quyidagi formulani tavsiya etadi. 
I
kr
 

 (

 -1)( 1- n ), 
Bu yerda: 

- jinsning zichligi, 
n
- g’ovaklik ( birlikka nisbatan )
Plivunlik 
holatida 
jinslar 
butunlay 
strukturaviy 
bog’lanishlarni
yo’qotadilar va zarralar oqish holatiga o’tadi. 
Plivunlik hodisalari jadallashuvi gradient kattaligi, jinsning granulometrik, 
mineralogik tarkibi, zarralar shakli, zichliklari va boshqa bir necha omillarga 
bog’liqdir. 


112 
Ilmiy tadqiqotlar natijalari-qumli gruntlardagi plivunlik hodisalari sababi, 
bakteriyalarni ayrim turi ekanligi isbotlandi. Bunday biokimyoviy plivunlarni 
hosil bo’lishi shunday tushuntiriladi, suvga to’yingan dispersli jinslarda yuqori 
darajada turg’unlashgan kolloidlar va shu bilan, mikroorganizmlar hayoti faoliyati 
bo’lmish gazlar to’planishi oqibatida g’ovaklarda ortiqcha bosim to’planib, 
jinsning harakatlanishiga turtki bo’ladi. Mikroorganizmlar haqiqiy plivunlarda 
topilib, yana shuni aniqlandiki, biologik nurash 50 m chuqurlikdagi jins 
qatlamlarida ro’y berar ekan. Tinch osoyishta turgan plivunlar suvni kam yo’qotadi 
va suvni kam o’tqazadi. 
A.F. Lebedev plivunlarni soxta va xaqiqiy turlarga ajratdi. Soxta
plivunlar-strukturaviy bog’lanmagan jinslar, turli qumlar va shag’allar
yotqiziqlardir. Plivunlik holatiga o’tish yer osti grunt suvlarining oqimining yuqori 
gidravlik bosim gradienti ta’sirida sodir bo’ladi. Fil’trlanish koeffitsienti sutkasiga 
1-2 metr va undan ham ko’p bo’ladi. Jins zarralari ko’chgan oqim holatiga o’tadi 
va ular orasida ishqalanish yo’qoladi. Bunday qumlar tez va oson oqib keta 
boshlaydi. Suvsiz holatidagi o’rta zichligi 1,5-1,75 t/m
3
ga teng bo’ladi. 
Gidradinamik bosim ostida faqatgina qumlargina emas, balki g’ovakli jinslar ham
oqizilishi mumkin. Soxta plivunlarga xos bo’lgan xususiyatining osonlik bilan 
suvsizlanishdir. Qurigandan so’ng ular bo’sh, serg’ovak kamtsementlashgan
massaga aylanadi. 

Download 5,01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish