Moskow mining institute publishing house

1.5. - rasm. Karyer konturida kon massasi hajmini V_ZM aniqlash uchun sxema:
a - umumiy ko’rinish; b - karyer maydoni tashkil etiladigan geometrik tanalar

Qiya va tik qiya konlami qazib olishda karyeming barcha asosiy o’lchamlari, kon ishlari masshtabi va ularning texnologiyasi (ochish usuli va qazib olish tizimi) karyeming oxirgi chuqurligi bilan aniqlanadi. Oxirgi uch o’n yillikda karyerni loyihalashning eng yaxshi asoslari yaratilganda, turli mualliflar tomonidan karyerning oxirgi chuqurligini aniqlashning bir necha prinsiplari tavsiya etilgan. Barcha taklif etilgan prinsiplari ochiq va yyer osti usulida qazib olishning ba’zi iqtisodiy ko’rsatkichlari qo’yish tartibi bilan farqlanadi. Oxirgi vaqtda ko’proq joriy va chegaraviy qoplovchi tog’ jinsi koeffitsiyentining taqqoslanishi qo’llanilmoqda. Bu prinsip quyidagiga asoslanadi. Tik qiya konlarni qazib oluvchi karyerning chuqurligining oshishi, qoplovchi tog’ jinsining joriy koeffitsiyentining doimiy oshib borishiga sabab bo’ladi. #_ки ning muayyan (1.6-rasm.) chuqurlikka ega bo’lganidan keyin, qoplovchi tog’ jinsining joriy koeffitsiyenti chegaraviy koeffitsiyentga teng bo’ladi, ya’ni k_m = к_гр. Yuqori pog’onalardagi kon ishlari karyerning chuqurligining oshishi

bilan ketma-ket (yuqoridan pastga) ravishda cheklanib boradi, ish olib boriladigan bortning qiyalik burchagi f3_p doimiy ravishda kattalashadi va
karyerning oxirgi chuqurligi #_KK da yopilish burchagiga erishadi, bu esa karyerning oxirgi chuqurligiga mos keladi.