Moskow mining institute publishing house

Portalish skvajinalarini burg’ulash uchun skvajina zaboyiga maydalanish kuchlanishi xarakteriga ko’ra uch guruhga bo’linadigan stanoklardan foydalaniladi.
Birinchi guruhga skvajina zaboyiga mexanik ta’sir ko’rsatadigan burg’ulash stanoklari kiradi. Bu guruh kesuvchi koronkaga ega aylanma burg’ulash stanoklari (SBR stanoklari), sharoshkali aylanma burg’ulash stanoklari (SBSH stanoklari), zarbli-kanatli burg’ulash (SBK stanoklari), joylashadigan pnevmo- bolg’ali stanoklar (SBU pnevmozarbli stanoklar) bilan ko’rsatilgan.
Ikkinchi guruhga termik yoki gidravlik, yoki portlatish ta’siriga ega burg’ulash stanoklari kiradi. Bu guruhdan karyerlarda faqatgina olovli burg’ulash stanoklari (SBO) foydalaniladi. Gidravlik, portlatish va boshqa turdagi burg’ulash stanoklari tajriba davrida.
Uchunchi guruhga skvajina zaboyiga aralash ta’sir ko’rsatadigan burg’ulash stanoklari kiradi (mexanik va gidravlik ta’sirlar aralashuvi).
Karyerlarda asosan SBSH va SBR stanoklari keng qo’llaniladi, bu stanoklar bilan karyerlarda mos ravishda 65 va 26% burg’ulash ishlari amalga oshiriladi. Yaqin yillarda sharoshkali burg’ulash eng ommabop bo’lib qoladi.
Barcha burg’ulash stanoklari turlari uchun burg’ulash ishlarining ketma- ketligi burg’ulash texnologiyasi bilan aniqlanadi. Portlatiladigan blokni burg’ulashda quyidagi ishlar amalga oshiriladi: burg’ulash stanogini burg’ulash joyiga o’matish, burg’ulash, skvajinaning chuqurlashishi bilan burg’ulash stanogini uzunligini oshirish, burg’ulash tarkibini yechish, yedirilgan burg’ulash asbobini almashtirish, stanokni keyingi burg’ulash joyiga ko’chirish.
Skvajinalarning burg’ulashning texnologik tezligi - bu, burg’ulashning sof vaqtidagi burg’ulash hajmi. Bu ko’rsatkich tog’ jinslarining burg’ulanishi, burg’ulash uskunasining turi va tuzilishiga va burg’ulash rejimiga bog’liq. Oxirgi ko’rsatkich beriladigan ta’sirlar kattaligi, zarblar soni, burg’ulash asbobining aylanish soni va burg’ulash chiqindisini chiqarish unumdorligini ko’rsatadi. Har bir burg’ulash turi burg’ulash rejimi bilan ko’rsatiladi.
Skvajinalarni SBR burg’ulash stanoklari bilan burg’ulashda qattiq aralashmali kesuvchi koronkalardan foydalaniladi. П_б < 4 ko’rsatkichli zich qatlamsimon tog’ jinslarida qattiq aralashmali, qiya joylashgan tog’ jinsini kesuvchi kesgichlarga ega kesuvchilardan foydalaniladi. Undan qattiq tog’ jinslarida (П_б = 6) uzilgan ko’rinishdagi qattiq aralashma ulangan kesgichlardan
foydalaniladi. Bu kesgichlar bilan qattiq tog’ jinslarini burg’ulash kesgichlarning tog’ jinsi bilan aloqasi maydoni kamaytirilish orqali amalga oshiriladi. Bunday kesgichlarning kamchiligi bir martalik foydalanilishidadir. Almashinuvchi kesgichlarga ega koronkalar bu kamchilikdan holi. Bunday kesgichlar sanoatda tayyorlanadi va ularni almashtirish oson. Almashuvchi kesgichlarning turg’unligi 2-3ming m skvajinani tashkil qiladi. Burg’ulash vaqtida asbob bir o’q atrofida aylanadi va bir vaqtning o’zida muayyan ta’sir kuchi bilan zaboyga yo’naltiriladi. Burg’ulash chiqindilari shneklar yordamida chiqariladi.
SBR turdagi stanoklar tog’ jinsini maydalashning unumdorligi oshishida koronkalarning katta aylanish tezligi va sonida erishiladi. Lekin qattiq tog’ jinslarida ko’p sonli aylanishlar koronkalarning qizishiga va ishdan chiqishiga olib keladi. Shu sababli qattiq tog’ jinslarida aylanish soni 80-120
53