|
O‘QISH-O‘RGANISH - shaxsning bilim va faoliyat usullarini egallash hamda uni mustahkam esda saqlab qolish jarayoni. O‘qish - har qanday faoliyatning zaruriy qismlaridan bo‘lib, sub’ektni o‘zgartirish jarayoni hamdir.
TOPSHIRIQLAR
Jadvalni to‘ldiring(to‘g‘ri ketma-ketlikda)
-
№
|
Faoliyat tarkibi
|
Faoliyat turlari
|
1
|
|
|
2
|
|
|
3
|
|
|
Motiv tushunchasiga olimlar tomonidan berilgan ta’riflarni qaysi olimga tegishli ekanligini aniqlang.
A.Maslouning…
S.L.Rubinshteyn…
A.N.Leontev…
V.S.Merlin…
motiv bu ehtiyojning his qilinishi va qondirilishi
motiv bu ehtiyojlar yig‘indisidir
motiv - inson faoliyatiga yo‘nalgan aniq ehtiyojlar va uni qo‘zg‘atadigan voqelik
motivlar tizimining shakllanishi jarayonida nafaqat motivlar barqarorligi, balki motivlarni anglash kabi shartlar bajarilishini talab etiladi.
Quyidagi suratga qarab birgalikdagi faoliyatning qaysi modeli ekanligini aniqlang.
Faoliyat mavzusi yuzasidan anagramma
F
|
A
|
O
|
L
|
N
|
A
|
R
|
A
|
T
|
R
|
O
|
R
|
I
|
F
|
K
|
I
|
L
|
O
|
R
|
I
|
K
|
S
|
K
|
E
|
A
|
Z
|
I
|
N
|
T
|
E
|
R
|
A
|
Z
|
A
|
Y
|
I
|
S
|
T
|
A
|
M
|
A
|
Y
|
I
|
S
|
T
|
O
|
T
|
A
|
I
|
K
|
A
|
T
|
O
|
T
|
I
|
V
|
K
|
O
|
M
|
M
|
U
|
N
|
Y
|
I
|
S
|
A
|
F
|
F
|
E
|
R
|
E
|
N
|
T
|
A
|
L
|
A
|
M
|
A
|
N
|
O’
|
K
|
I
|
A
|
Y
|
I
|
S
|
T
|
A
|
K
|
A
|
L
|
I
|
K
|
M
|
A
|
I
|
N
|
D
|
U
|
K
|
S
|
I
|
Y
|
A
|
Y
|
O’
|
Y
|
T
|
A
|
L
|
I
|
M
|
A
|
T
|
A
|
Y
|
I
|
I
|
N
|
I
|
N
|
T
|
E
|
R
|
F
|
L
|
R
|
E
|
N
|
S
|
Harflar orasiga yashiringan so’zni toping!
1. Faollik
|
8. Malaka
|
2. Harakat
|
9. Ko’nikma
|
3. Interorizatsiya
|
10. Induksiya
|
4. Motiv
|
11. O’yin
|
5. Ekstrorizatsiya
|
12. Ta’lim
|
6. Kommunikatsiya
|
13. Interferensiya
|
7. Afferentatsiya
|
|
SHAXS
Muloqot – hamkorlikda faoliyat ehtiyoji bilan taqazolangan aloqa o‘rnatish va uni rivojlantirish jarayoni
Verbal kommunikatsiya. Inson nutqi belgilar tizimi sifatida qo‘llaniladi
Kommunikatsiya-tirik va o‘lik tabiatdagi tizimlar o‘rtasida axborot almashinuvini anglatadi
Nutq faoliyati – odam tomonidan ijtimoiy-tarixiy tajribani o‘zlashtirish va avlodlarga berish yoki kommunikatsiya o‘rnatish, o‘z harakatlarini rejalashtirish maqsadida tildan foydalanish jarayonidir.
Nizo – muloqot ishtirokchilarining har biri muhim bo‘lgan muammoni hal etish vaqtida ular o‘rtasida vujudga kelgan qarama-qarshilik va kurashning keskin kuchayib ketish jarayonidir
Kommunikatsiya-tirik va o‘lik tabiatdagi tizimlar o‘rtasida axborot almashinuvini anglatadi.
Nutq – inson tomonidan qo‘llaniladigan tovush signallari yoki yozma belgilardan iborat bo‘lib, ular orqali muloqotdan olingan ma’lumot qayta ishlanadi, saqlanadi va uzatiladi.
Til muomala vositasidir. Til muomalaga kirishuvchilar o‘rtasidagi kommunikatsiyani ta’minlaydi, chunki uni axborot beruvchi ham, uni qabul qiluvchi ham birday tushunadi
Nutq faoliyati – odam tomonidan ijtimoiy-tarixiy tajribani o‘zlashtirish va avlodlarga berish yoki kommunikatsiya o‘rnatish, o‘z harakatlarini rejalashtirish maqsadida tildan foydalanish jarayonidir.
Nutq faoliyatining faol va passiv turlari farqlanadi. So‘zlovchining nutqi faol nutq, tinglovchining nutqi passiv nutq hisoblanadi.
Nutq ichki va tashqi nutqqa bo‘linadi. Tashqi nutq – yozma va og‘zaki nutqqa, og‘zaki nutq esa monolog va dialogik nutqqa bo‘linadi.
Monolog – bir kishining o‘ziga yoki boshqalarga qaratilgan nutqidir. Ikki yoki undan ortiq kishilar o‘rtasidagi nutq – dialog deyiladi.
Nutqning ichki nutq deb atalgan turi nutq faoliyatining alohida turi hisoblanadi. Ichki nutq amaliy va nazariy faoliyatni rejalashtirish fazasi sifatida namoyon bo‘ladi. Biz so‘zni chala-yarim aytishimiz bilanoq tushunaveramiz.
Buyuk frantsuz yozuvchisi Antuan Sent Ekzyuperi «Muloqot – shunday ne’matki, u orqali inson lazzatlanadi», deb yozgan edi.
So‘zning mohiyati haqida Sa’diy «Aqllimisan yoki ahmoq kattamisan yoki kichik buni bir so‘z aytmaguncha bila olmaymiz» degan edi.
Noverbal kommunikatsiya vositalariga yuz ifodasi, mimika, ohang, pauza, poza (holat), ko‘z yosh, kulgu va boshqalar kiradi. Bu vositalar verbal kommunikatsiya – so‘zni to‘ldiradi, kuchaytiradi va ba’zan uning o‘rnini bosadi. Jestlar – insonning qo‘l harakatlari bo‘lib, u orqali insonning ichki holati, biror bir ob’ektga munosabati va tashqi olamga yo‘nalganligi ifodalanadi. U yoki bu xalqlarda jestlar turlicha qabul qilinadi. Noverbal kommunikatsiya og‘zaki nutqda aytilmay qolgan fikrlarni ifoda etish imkonini beradi.
Mimika – inson yuz harakatlarining bir qismi bo‘lib, u orqali insonning o‘ylari, xatti-harakatlari, tasavvurlari, xotirlashi, taajjubi va hokazolarda namoyon bo‘ladi.
Pantomimika – inson tanasi yoki uning qismlari yordamida ifodalanadigan harakatlar tizimidir.
Muloqotning interaktiv tomoni deganda, birgalikdagi faoliyatni tashkil etish va amalga oshirishda muloqot ishtirokchilarining bir-biriga ta’sir o‘tkazishi tushuniladi.
Muloqot jarayonida nizoning odatda ikki xil turi farqlanadi.
a) Destruktiv nizo.
b) Produktiv
Kishilarning bir-birini idrok etish jarayoni muloqotning ajralmas qismi bo‘lib, u muloqotning pertseptiv tomonini tashkil etadi.
Insonning inson tomonidan idrok etilishi «ijtimoiy pertseptsiya» deyiladi. Dastlab bu atama Dj.Bruner tomonidan 1947 yil ishlatilgan.
Muloqot jarayonida bir-birini idrok etayotgan odamlar bir-birini tushunishga harakat qiladilar. Buning uchun quyidagi mexanizm ishga solinadi.
identifikatsiya;
refleksiya;
stereotipizatsiya.
empatiya
Identifikatsiya (lotincha tenglashtirish) –u kishiga tenglashtirish, baravarlash ma’nosini anglatib, insonning o‘zini xayolan suhbatdoshi o‘rniga qo‘yish orqali uning fikrlari va tasavvurlarini tushunishga intilishi.
Refleksiya (lotincha aks ettirish) – insonning suhbatdoshi tomonidan qanday idrok etilayotgani va tushunilayotganini anglashga intilishi. Boshqa kishining harakatlarini tushuntirish uchun faoliyat motivlari, his-tuyg‘ular, intilish va fikrlashning o‘ylab chiqarilishi kauzal atributsiya deb ataladi. Stereotipizatsiya – grekcha o‘zgarishsiz, takrorlanish degan ma’noni bildirib, insonning suhbatdoshini tushunishga intilishi yo‘lida muayyan shablondan foydalanishi.
Empatiya – insoning o‘zini xayolan suhbatdoshi o‘rniga qo‘yish orqali uning kechinmalari va hissiyotlarini tushunishga intilishi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
