«Минерал ўғитлар технологияси» фани бўйича: Минерал ўғитларнинг халқ хўжалигидаги аҳамияти

2NH­_{3 (г)} +H₂SО₄ ­­_{­­­­­­­}­­_(c) = (NH₄)₂ SО_{4 (к)} + 274 кЖ

Амалда бу реакция қайтмас экзотермик реакция бўлиб, қўшимча маҳсулотлар ҳосил бўлмайди. Нейтралланиш жароёнида жуда катта иссиқлик ажралиб чиқади (бу иссиқликдан эритма таркибидаги сувни буғлатиш учун фойдаланилади).

Аммоний сульфат ишлаб чиқаришда сульфат кислота аммиакда тўлиқ нейтралланмайди, чунки кислота таркибидаги алюминий ҳамда темир тузлари аммоний сульфатни кристалланишини қийинлаштиради. Шу нуқтаи назардан реакторда нордон муҳит ушлаб турилади:


(Fe,Al)₂ (SО₄)₃ +6 NH­₃ +6H₂О=2(Fe,Al) (ОH)₃ +3(NH₄)₂ SО₄

Қуйида (NH₄)₂SО₄ - H₂SО₄ - H₂О тизимининг эрувчанлик изотермаси келтирилган (расм 6.2.).

Бу тизимда қаттиқ фазада турли нордон тузлар ҳам ҳосил бўлиши мумкин. Аммоний сульфатнинг кристалланиш майдони 10^оС ҳароратда маълум миқдорда сульфат кислота тутувчи а₁Е₁с областида, 90^оС ҳароратда а₂Е₂с областида жойлашади. Нордон тузлар ҳосил бўлишини камайтириш учун суюқ фазадаги сульфат кислота миқдори кам, яъни 10^оС ҳароратда 11,08% дан 90^оС ҳароратда 19,77% дан кам бўлиши лозим. Нейтрализация жараёнида реакцион масса юқори ҳароратга эга бўлади, лекин кристалларнинг ажралиши билан ҳарорат камайиб боради, буни реакцион эритма таркибини танлашда эътиборга олиш лозим бўлади.