Mikroprotsessor va kompyuter texnikasi asoslari

Prossesor tezligi. Tezlik-bu prossesorning tezligi ijobiy xususiyatlardan biridir. Bu qismlarda 
siz protssesor tezligi va Intellning protsesorlari haqida ma’lumot olasiz. Tezlik komp’yuterda 
tak chastotalarda o’lchnadi. Odatda ular (MG) deb ataladi.  
U o’zida kristal kvarstsni tashkil etgan . kvarts rezanatorlari aniqlanadi. Elektr toki tebranishi 
kristalning  ajmidan  aniqlaydi.  Chastota  bu  o’zgaruvchan  elektr  toki  xususiyati  bo’lib,  u  takt 
castota  deb  ataladi.  Mikrosxema  komp’yuterda  1000000  mln  Gst  tezliklarda  ishlaydi.  (Gst-
sekundiga bir tebranish). Tezlik sekundiga millionlab bajaruvchi MGst da ham o’lchanadi.  
(Gerst 1885 yilda Nemis fizigi Genrix Gerst tomonidan aniqlangan.)  
Protsessor  har  bir  operatsiya  uchun  1  takt  yo’qotadi.  Pentium  II  protssesoridan 
ma’lumotlarning  almashinuvi  3  ta  takt  bir  necha  kutish  tsikllari  bajariladi.  Komanadalar 
bajarilisiga  ketadigan  vaqt  doimiy  emas.  8086  va  8088  protsessorlarida  12  ga  yaqin  takt  bir 
komanda sarflanadi. 286 va 386 protssesorlarida 4,5 to’rt yarim taktga yetkazildi. 486 esa 2ta 
taktga    taktga  yetkaziladi.  Pentiumda  2  ta  parallel  konveyr  tashkil  topgani  uchun  o’rta 
kattalikdagi  komanda  uchun  1  taktga  yaqin  vaqt  sarflaydi.  Pentium  Pro,  Pentium  II  Celelron 
va Xeon 1 takt ichi da minimum 3 ta komanda bajariladi. Komandalar bajarilish tezligi traktlar 
soniga bog’liq. Komp’yuter ishlab chiqarishda komp’yuter effektligini tak chastota belgilaydi. 
Ayrim hollarda bir xil chastotali protssesorlar boshqasiga qaranda yaxshi va tez ishlaydi, buni 
sababbi ishlab chiqarishga kelib taqaladi.