Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)


Sellyuloza, gemisellyuloza, lignin va pektin parchalanishi



Download 258,74 Kb.
Pdf ko'rish
bet29/120
Sana14.01.2022
Hajmi258,74 Kb.
#362147
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   120
Bog'liq
Microbiology

6. Sellyuloza, gemisellyuloza, lignin va pektin parchalanishi.

  

Sellyuloza, gemisellyuloza, lignin, pektin kabi qiyin parchalanadigan moddalar 



ham tuproq mikroorganizmlar ta’sirida parchalanadilar. Biosferadagi organik 

uglerodning 50% dan ko‘progi sellyuloza (kletchatka) tarkibidadir. Sellyuloza 

o‘simliklarda eng ko‘p uchraydigan (15-50% o‘simlik massasini tashkil etadi) 

polisaxarid hisoblanadi. Sellyuloza aerob parchalanishi. Spiroxeta sitofaga 

deb nomlangan tayoqchasimon bakteriya faoliyati bilanboglikdir. Yana 

miksobakteriyalar tarkibiga kiruvchi ko‘pgina bakteriyalarni ham 

parchalaydilar. Aktinomisetlar, zamburuglar juda sekin parchalash qobiliyatiga 

ega. 


 

Anaerob parchalanishni basillalar oilasi vakillari, tipik vakili klostridium 

omelyanskiy (1902 yilda V.P.Omelyanskiy birinchi ajratib olganligi uchun 

shunday nomlangan) amalga oshiradilar. Sellyuloza parchalanishi ko‘p 

bosqichda amalga oshadi. Dastlab fermentativ gidroliz sodir bo‘ladi. Disaxarid 

sellobioza hosil bo‘lib, keyin undan 

v

- glyukozidaza ishtirokida glyukoza hosil 



bo‘ladi. Anaerob parchalanishida hosil bo‘lgan glyukozadan keyinchalik turli 

xil organik kislotalar vujudga keladi. Gemisellyuloza parchalanishi esa juda 

ko‘p avlod vakillari ishtirokida sodir bo‘lishi mumkin. Bunday 

mikroorganizmlarga Klostridium, Basillus, Sitofaga, Sporositofaga, Vibrio, 

Streptomukes, Zamburuglardan Asperkullus, Rizopus, Fomes, Poliporus 

avlodlari kiradilar. Gemisellblozani parchalovchi ferment kislanaza yoki 

gemisellyulaz deb nomlanadi. 

 

Lignin parchalanishini normal iqlimiy (haroratda) Bazidiyalik 



zamburuglar va takomillashgan xilma-xil zamburuglar klostridium bakteriyalari 

amalga oshiradilar. Lignin suvda ham, organik  erituvchilarda ham 

eritmaydigan modda bo‘lib o‘simliklarda ximiyaviy tarkibi jixatidan har xildir. 

Hatto bitta o‘simliklarda ham uning o‘sish fazasiga qarab har xil tarkibida 

bo‘ladi. Molekulyar massasi 1000-10000 atrofida bo‘lib, uglerod, vodorod, 



kisloroddan iborat xolos. Oksidlanganda aldegidlar hosil qilib parchalanadi, 

shuningdek aromatik moddalar vanilin va boshqa metoksillangan aromatik 

tuzilishidagi moddalarga parchalanishi ham mumkin. 

 

Pektin moddalar  parchalanganda galakturon kislotasi, pektin kislotasi, 



galaktoza, ksiloza, arabinoza, metil spirti, sirka kislota kabi moddalar hosil 

bo‘ladi. Bu modda parchalanishi ham klastridium avlodi vakillari bilan boglik. 

Bu bakteriyalar pektin kislotasi hosil bo‘lgandan keyin u parchalanib galaktoza 

arabinoza va boshqa moddalarni hosil qilgach, shu moddalardan moy 

kislotasi, sirka kislotasi, oz miqdorda aseton va butil spirtlarni hosil qiladilar. 

 

Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki uglerodli murkkab 



moddalarning parchalanishi xalq xo‘jaligida katta ahamiyatga egadir. Spirt 

ishlab chiqarish, vinochilik, sirka tayyorlash, pivo pishirish, novvotchilik, qatiq, 

pishloq tayyorlash, silos tayyorlash, sabzavotlarni tuzlash, kanopga ishlov 

berib tolasidan foydalanish, boshqa turli xil soxalarda ahamiyatli ekanligini 

ko‘rib o‘tishning o‘zi kifoya. 

 


Download 258,74 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   120




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish