Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

usul ul-fiqh 
yoki hadis ilmining 
son-sanoqsiz texnik sohalarini kiritish mumkin.
Albatta, bu hozir bizni 
sunnat
va 
bid'at
ning noto‘g‘ri talqin qilingan sohalariga yetaklab 
ketadi. Zamonaviy din faollari ko‘pincha mutlaqo noto‘g‘ri talqin qilinayotgan ushbu ikki 
tushunchani o‘zlarining o‘tmas quroliga aylantirib olgan. Sharqshunoslarga xos bo‘lgan 
odatiy tezisga ko‘ra, islom «samarasiz somiy din» sifatida o‘z rivojlanishi uchun zarur 
bo‘lgan mexanizmlarni ishga tushira olmadi va u o‘z asoschisining vafotidan so‘ng boshi 
berk ko‘chaga kirib qoldi. Ammo bu dastlabki sharqshunos sintezchilar (Muir, Le Bon, 
Renan, Kaetani)ning qarashlarini shakllantirgan 19-asr tarixchilarining etnik 
determinizmiga asoslangan bema'nilikdir. Oxir zamon dini sifatida paydo bo‘lgan islom 
amalda keskin o‘zgarib ketayotgan va tarixning intihosi va eng "entropik"(burilish, 
evrilish - 
Tarj.
) bosqichi sifatida tavsiflanayotgan sharoitga bemalol moslashishi 
mumkinligini isbot qilib berdi. 
Islom qonuni - fiqhning klassik ta'rifiga ko‘ra, 
bid'at
nimani anglatadi? Hammamiz mana 
bu mashhur hadisni bilamiz:
Yangi boshlangan narsalardan ehtiyot bo‘linglar, har bir yangi narsa bid'atdir, har bir 
bid'at noto‘g‘ri yo‘lga boshlashdir, har bir noto‘g‘ri yo‘lga boshlash esa jahannamga 
yetaklaydi
[487]
. 
Bu hol islomda keyinchalik joriy etilgan, ammo ilk musulmonlar avlodi davrida ma'lum 
bo‘lmagan narsalar rad etilishini anglatadimi? Klassik ulamolar bunday harfxo‘r talqinni 
inkor etadi. Keling, Imom ash-Shofiiyning sunniy islomda to‘la tan olingan ta'rifini olib 
ko‘raylik. Imom ash-Shofiiy bunday yozadi:

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter