Microsoft Word shajarayi xorazmshohiy lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

43

qushbegig‘a amr etdilar, tokim, borib yamutdin ul mollarni topib kelgay. Qushbegi ta’zim qilib chiqib 

otlanib bir miqdor navkar bila yamut ustiga bordi va yamut kadxudolarin jam’ qilib amri oliyni olarg‘a 

yetkurdi va qirg‘a ketgon yamutlarni topib qirdin kelturgon tevalarin topdurub, yo‘q bo‘lg‘on 

tevalarning har biriga yigirma tillo baho qo‘yub tangasini topdurub olib qaytib Xevaqg‘a kelib 

mulozamatg‘a yetdi. Xon hazratlari ul teva va nuqudni Ivanufg‘a berib yubordilar. Ivanuf qazoqlarg‘a 

topshurdi. 

Ushbu yil xon hazratlari Russiyadin Muhammadmurod devonbegi bila Rahmatullo 

yasavulboshinikim, emdi qaytib kelman-turg‘on sibirlik bo‘lub Qazonlig‘a yuborilgon erdilar, 

gunohlarin afv etib qaytarib Xevaqg‘a yubormaknnng iltimosin etdilzr. Rusiya ulug‘lari maslahat bila 

bu so‘zni imferatur a’zamga ma’lum etib yubordilar. Imferatur a’zam xon hazratlarining iltimoslarin 

rad etmakni tariqi muruvvatdin ba’yid ko‘rub, noiloj bo‘lub olarg‘a qaytib Xevaqg‘a bormoq ruxsatin 

berdi. Olar xushhol bo‘lub kamoli surubla Xevaq tarafiga ravona bo‘ldilar. Olarnnng sibir bo‘lub 

ketganlariga yetti yil bo‘lub erdi. Bir necha kun yo‘l torub Xevaqg‘a kelib ostonbo‘sliq sharafi bila 

musharraf bo‘ldilar. Xon hazratlari g‘oyatda xushhol bo‘lub olarg‘a ko‘p mehribonliqlar ko‘rguzdilar. 

Muhammadmurod devonbegining devonbegiligi Pahlavon Mirzoboshig‘a va Rahmatullo 

yasavulboshining yasavulboshiliqi o‘zining o‘g‘li Bekjong‘a bar sabili oriyat

200

 mufavvaz

201

 bo‘lmish 

erdi. Mirzaboshini burung‘i Mirzaboshiliq mansabida va Bekjonni burung‘i eshik oqosiliq mansabida 

barqaror etib, Muhammadmurod devonbegiga devonbegilik mansabin va Rahmat yasavulboshig‘a 

yasavulboshiliq mansabin musallam tutdilar. Ikkovlari g‘oyatda xushvaqt bo‘ldilar. Ondin so‘ng 

uylariga borib ayolu atfollarik ko‘rub ko‘p xushholliqlar dast berdi. 

Muhammadmurod devonbegi ostoni oliyda rivoj topib, kun-kundin qadru manzalati

202

 ortib 

borgohi oliyning muqarrablaridin

203

 bo‘ldi. Yamut sarkardaligin ham onga tafviz etdilar

204

. 

Mirzaboshining qurbi

205

 bo‘‘dg‘a

206

 tabdil

207

 topib, g‘oyatda charishon va o‘z ahvoli andishasida 

sarosimavu hayron bo‘ldi. Bir kun nihoyat betoqatliqidin ushbu bir necha abyotni aytib bir tanholiq 

vaqtni topib eltib, xon hazratlarining qo‘llarig‘a berdi. Abyot: 

 

Mango, ey shahim, ko‘p itob

208

 aylama,  

G‘am o‘tida bag‘rim kabob aylama!  

Zag‘akga

209

 berib bulbul o‘rnida joy,  

Xumo

210

 hamnishinin uqob

211

 aylama!  

Qilib yod shoyista

212

 xizmatlarim,  

Xato birla sahvim hisob aylama!  

Tuzub suhbat ahli jaholat bila, 

Kamol ahlidin ijtinob aylama!  

Qovib majlisingdin mani, g‘ayrii  

Maqomimda noyib-manob

213

 aylama! 

                                                      

200

 Bar sabili oriyat — rioyat qilish yuzasidan. 

201

 Mufavvaz — topshirilgan, ixtiyoriga berilgan. 

202

 Manzalat — daraja, layoqat, qadr, martaba 

203

 Muqarrab — yaqin turuvchi, yaqin do‘st. 

204

 Tafviz etmoq — topshirmoq. 

205

 Qurb — yaqinlik. 

206

 Bo‘‘d — uzoq, yiroq. 

207

 Tabdil — almashmoq, o‘zgarmoq. 

208

 Itob — qahr, g‘azab, qiynoq 

209

 Zag‘an — quzg‘un. 

210

 Humo — afsonaviy qush, davlat qushi. 

211

 Uqob — burgut. 

212

 Shoyista — muvofiq, munosib, loyiq, maqbul, ma’qul. 

213

 Noyib-manob — o‘rinbosar. 

---

Muhammad Yusuf Bayoniy. Shajarayi Xorazmshohiy