Microsoft Word mantiqut-tayr ziyouz com doc

AYOZ VA SULTON MAHMUD HIKOYATI 
 
Sulton Mahmud o‘zining xos quli Ayozni huzuriga chorlab, boshidan tojini olib, uning 
boshiga kiygizdi va o‘zining taxtiga o‘tqazdi. Sulton Ayozga qarab dedi:  
- Shohlikni senga berdim, lashkar ham seniki. Endi sen shohlik qilasan, bu mamlakat 
ham senga qarashli. Bu mening istagim, barcha senga itoat etadi, davlat qo‘lingda, 
davru davron sur.  
A’yonlar, lashkarboshilar buni eshitib, g‘ayrlik va hasaddan jonlariga titroqtushib, 
ko‘zlari olaydi. Der edilar:  
- Hech bir podshoh quliga bunday ehtirom ko‘rsatmagan. Bu misli ko‘rilmagan voqea!  
Ammo hushyor Ayoz sultonning bu ishidan shu soatda zor-zor yig‘lardi. Hamma 
hayron edi. 
Dedilar:  
- Sen tentakmisan yoki aqling ketib nimaga ega bo‘lganingni ko‘rmayapsanmi? Sen 
sultonlikka erishding, endi shodu xurram bo‘lib, baxtiyor hayot kechir.  
Ayoz ul qavmga bunday javob berdi:  
- Sizlar haqiqiy holni tushunmaysiz-lar, savob yo‘lidan uzoqsizlar. Shoh bu bilan meni 
o‘zidan uzoqlashtirmoqda, bundan bexabarsiz. Menga o‘zga narsalar bilan mashg‘ul 
bo‘lishga amr etib, o‘zi bilan mashg‘ul bo‘lishdan uzoqlashtirmoqqa. Agar butun dunyoni 
mening hukmim ostiga o‘tkazsa ham, men bir lahza undan uzoqlasholmayman. Nima ish 
buyursa qilaman, ammo undan bir nafas uzoqlashishga toqatim yo‘q. Menga sultonlik 
ham, mulku davlat ham kerak emas, uning diydori menga bas. 
Ey inson, sen bir dinorga ba’zan diydorni almashtira-san, holbuki Ayoz Uning yuzini 
deb podsholikdan voz kechdi! Agar sen talabgor va haqshunos odam bo‘lsang, bandalik 
rasmu odobini Ayozdan o‘rgan. Ey kecha-kunduz yo‘lda mahtal qolgan, birinchi qadam 
bilan cheklangan odam, sen tanbal va sust irodalisan, vaholanki, har kecha Jabarut 
olami avjidan sen uchun da’vatlar tushar, sen esa xuddi o‘lik kabi karaxtsan, na kunduz, 
na kecha bir qadam olg‘a siljiysan. Ulug‘vorlik avjidan sen tomonga peshvoz chiqdi, sen 
esa orqada qolib, e’tiroz etding. Ey attang, sen bu ishning mardi maydoni emassan, bu 
dardni senga aytib bo‘lmaydi. Toki jannat va do‘zax fikri senda bor ekan, sen bu sirni 
anglamaysan. Jannat tama’i va do‘zax qo‘rquvidan batamom qutulsang, bu davlatning 
tongi sen uchun otajak. Davlat gulshani bu ashob ahli uchun emas, chunki jannat 
hujralari donishmandlar uchundir. Sen esa xomliging sabab goh bu eshik, goh u eshikni 
qoqasan. Hammasidan kech, bunisiga ham, unisiga ham qo‘ngil qo‘yma. Har iqkisidan 
voz kechsang, yakka — ozodsan, shunda ojiz bo‘lsang ham, mardonavor qadam 
qo‘yasan. Doimo Uning diydoriga loyiq bo‘lasan, kecha-kunduz yaqin va hamsoya bo‘lib 
qolasan*. 
 
 

---

Mantiqut-tayr (nasriy bayon). Farididdin Attor