Microsoft Word kasbiy psixologiya \355.\355.\355

Pantomimika - inson tanasi yoki uning qismlari yordamida ifodalanadigan harakatlar tizimidir. 
Tadqiqotlar  shuni  ko’rsatadiki,  kundalik  muloqot  jarayonida  so’zlar  7%  ni,  tovushlar  va  intonasiya 
38% ni, nutqsiz muloqot esa 55% ni, tashkil qiladi. 
  Publisiy  aytganidek,  biz  "Ovoz  bilan  gapiramiz  tana  bilan  suhbatlashamiz".  Noverbal 
kommunikasiyaning boshqa belgilar tizimini ko’rib chiqaylik. 

---

89 
 
  Paralingivistik  va  ekstralingvistik  belgilar  tizimi  -  bu  lokalizasiya  tizimi  bo’lib,  u  ovoz 
sifatida diapozonini nutqdagi pao’zalar, yo’tal, yig’i, kulgu, nutq tempida namoyon bo’ladi. 
  Muloqot jarayonida muloqotga kirishuvchilarni bir-birlariga nisbatan joylashishlari ham muhim 
ahamiyatga ega. Masalan, auditoriyadagi stollar joylashishi muloqot uchun juda no?ulaydir. Ayniqsa, 
seminar  mashg’ulotlari  jarayonida  o’qituvchi,  ma'ro’zachi  muloqoti  vaqtida  qolganlari  munozarada 
faol ishtirok etish imkoniyatiga ega emasdirlar. 
  Seminarlarni  yoki  shu  kabi  suhbatlarni  "T"  shaklida  joylashgan  stol  stullarda  o’tkazish  ham 
foydali, lekin dumaloq shaklda joylashtirilgan stol, stullarda muloqot juda samaralidir. 
  Vizual  muloqotda  "ko’z  kontakti"  belgilar  tizimi  ham  qo’llaniladi.  Ushbu  tizim  pedagoglar, 
rahbarlar ish faoliyatida muhim ahamiyatga egadir. 
  Qiziharli belgilar tizimi sifatida muloqot jarayonida gul, fotorasm va boshqalardan foydalanish 
mumkin. Ehtimol gullar orqali insonlar ma'lum bir ma'lumotni o’zatish imkoniyatiga egalar. Shu bois 
gullar  tarixi  haqida  ayrim  ma'lumotlarni  keltiramiz.  Gullar  tili  qadimda  Sharqda  paydo  bo’lgan.  Uni 
ayollar  yaratishgan.  O’z  yuzlarini  ochish  imkoniyatiga  ega  bo’lmagan  ayollar  o’z  hislarini  va 
kayfiyatlarini  gullar  orqali  ifodalashga  harakat  qilganlar.  Assosiasiya  sifatida  paydo  bo’lgan  belgilar 
qat'iy  odatlarga  aylangan.  Masalan,  azaliya  guli  sog’inch,  yolg’izlik,  gnasint  qunchalarining  soni 
uchrashuv kunini, qo’ng’iroq gullar soni uchrashuv vaqtini anglatadi. 
  XIX asrga kelib, gullar tili dastlab Fransiyada, so’ng Angliya va butun jahonga tarqalgan. Asta-
sekin  gullar  tili  bilan  ranglar  tili  ham  yuzaga  keldi.  Jumladan,  Yevropaning  ko’p  davlatlarida  siyoh 
rang do’stlik, hashamatlilik, to’kinlik ramzi bo’lsa, Yaponiyada-ham og’riq belgisi bo’lgan. Har qaysi 
rang  ma'lum  holat,  kayfiyat  ma'nosini  anglatadi.  Jumladan  qizil  rang  hayot,  sevgi,  pushti  -  yoshlik, 
sariq  -  baxt,  quyosh,  to’y,  xursandchilik,  yashil  -  tinchlik,  xotirjamlik,  ko’k  -  ishonch,  vafo,  qora  - 
tantanavorlik, qayg’u, oq - poklik, beg’uborlik ramzi sifatida tushuniladi.