Microsoft Word ihyo qalb ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
112
do‘stlardan shubhasiz unga o‘tadi. Bolalarga odob berishning asli ham uni yomon 
do‘stlardan saqlashdir. 
Yana muallimi urgan vaqtda ovozini ko‘tarib baqirmasligi lozim. Kaltak yeganida bir 
kishidan yordam so‘ramaydi. Balki sabr qiladi. Ana shu holat erkak va botirlarning 
odatlaridan, deb eslatib turiladi. Ko‘p baqirish esa qullarning va ayollarning odatidir, 
deyiladi. 
Unga maktabdan qaytganidan so‘ng hordiq chiqarish uchun charchaydigan darajada 
emas, balki chiroyli holda o‘ynashga ruxsat berishi lozim. Chunki o‘yindan man qilish va 
doimiy o‘qishga majburlash uning qalbini o‘ldirib qo‘yadi, zakovatini yo‘q qiladi, umrini 
zaharlaydi. Keyin bola undan butkul qutulish chorasini axtarib qoladi. 
Ota-onasiga, muallimiga, odob o‘rgatuvchiga, o‘zidan katta yoshdagi kishilarga, xoh 
qarindosh bo‘lsin, xoh yot bo‘lsin, itoat qilishni, ularga ehtirom va ta’zim ko‘zi bilan 
qarashni, oldilarida o‘ynashni tark qilishni o‘rgatish lozim. Oq-qorani ajratish yoshiga 
yetganda namozni va tahoratni tark qilishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim. Ramazon oyining 
ba’zi kunlarida ro‘za tutishga buyurish, ipak liboslardan va tilladan uzoq qilish, 
shariatdan unga kerakli har bir narsani o‘rgatish, o‘g‘rilik, harom yeyish, xiyonat, 
yolg‘onchilik, fahsh va bolalarga qiziq tuyulgan har bir yomon ishlardan qo‘rqitish lozim. 
Agar uning ulg‘ayishi mana shunday tarzda bo‘lsa, balog‘at yoshiga yaqinlashganida bu 
ishlarning sirini bilishga qodir bo‘ladi. 
Unga taomlar bir doriga o‘xshaydi, ular insonlarning Alloh azza va jallaga toat qilishga 
quvvatli bo‘lishida yordamchi, xolos, deb aytib turiladi. Yana dunyoning asli yo‘q, zero u 
doimiy emas, o‘lim uning ne’matlarini to‘xtatadi va dunyo doimiy qarorgoh emas, balki 
o‘tkinchi diyordir, oxirat esa o‘tkinchi diyor emas, balki doimiy qarorgohdir, o‘lim har bir 
soatda kutiladi, aqlli va dono kishi oxirat uchun dunyoda tayyorgarlik ko‘rgan kishidir, 
hatto uning Alloh taolo huzurida darajasi ulug‘ va jannatdagi ne’matlari ko‘p bo‘ladi, deb 
ta’kidlanadi. 
Bolaning ulg‘ayishi yaxshi bo‘lsa, balog‘atga yetgan vaqtda bu so‘zlar unga ta’sir 
qiluvchi, foydali, qalbida go‘yo toshga naqsh o‘rnashganday mustahkam joy oladi. Agar 
bolaning ulg‘ayishi buning aksi bo‘lib, u o‘yin, yomonlik, behayolik, taom va libos 
ochko‘zligi, ziynat, faxrlanishga (maqtanchoqlikka) o‘rganib qolsa, uning qalbi haqiqatni 
qabul qilishdan devorning tuproqdan uzoqligiga o‘xshash uzoqlashib ketadi. Ishlarning 
eng muhimi tarbiyaga e’tibor berishdir, chunki bola fitratan yaxshilik va yomonliklarni 
baravar qabul qiluvchi etib yaratilgandir. Albatta ota-onalari uni ikki tarafning biriga 
moyil qilishadi. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Har bir go‘dak fitratda 
tug‘iladi. Ota-onasi uni yo yahudiy, yo nasoro, yo majusiy qilib qo‘yishadi» (Imom 
Buxoriy va Muslim rivoyatlari). 
Sahl ibn Abdulloh Tustariy aytadilar: «Uch yoshligimda kechasi turar edim va tog‘am 
Muhammad ibn Sivorning namozlariga qarab turardim. Bir kuni menga «Seni yaratgan 
Allohni eslaysanmi?» dedilar. Men: «Uni qanday eslayman?» dedim. Shunda u kishi: 
«Ko‘rpangga yotayotgan vaqtingda tilingni qimirlatmasdan uch marta qalbing bilan 
«Alloh men bilan birga, Alloh menga qarab turuvchi, Alloh meni ko‘rib turuvchi», degin», 
dedilar. Ana shuni bir necha kun aytdim, so‘ngra u kishiga buni izhor qildim. Menga 

---

Ihyou ulumid-din (Qalb kitobi). Abu Homid G’azzoliy