Microsoft Word эломоновлотин ох-100%

14-rasm. Parnik effektini keltirib chiqaruvchi omillar 

            Buning  ustiga  kimyoviy  gazlar  (xlorftoruglerod)  me’yordan  oshib  ketishi 

oqibatida  quyoshning  ultrabinafsha  nurlarini  ushlab  qoluvchi  ozon  qatlami 

yemirilib,  yupqalashmoqda  (1990  yilda  jahonda  ozonni  yemiruvchi  moddalarni 

ishlab  chiqarish  1300  ming  t.ni  tashkil  etdi).  Natijada  ultrabinafsha  nurlar  yer 

---

 

52

yuzasiga  ko‘proq  tushib,  insonlarda  har  xil  kasalliklarni  ko‘paytiradi,  okeanlarda 

plankton  va  chig‘anoqsimon  organizmlarning  qirilib,  ekinlar  hosilining  kamayib 

ketishiga olib keladi.  

G‘arbiy  Evropada  ham  «kislotali  yomg‘ir» lar  vujudga kelib  uning  (Janubi-

g‘arbiy  shamollar  tufayli)  faqat  1/3  qismi  o‘sha  joylarga  qisman,  2/3  qismi  esa 

Skandinaviya  davlatlari  hududiga  tushmoqda.  Shuningdek,  O‘zbekistonning 

sanoatlashgan rayonlarida ham iflos atmosfera yog‘inlari sodir bo‘lmoqda. 

Sanoatlashgan katta shaharlarda ba’zan shamol esmasligi, iflos havoning bir 

necha  kun  turib  qolishi  natijasida  «smog»  (inglizcha  so‘z  bo‘lib,  tutunli  tuman, 

degan  ma’noni  anglatadi),  ya’ni  zaharli  gaz  va  changlardan  vujudga  kelgan 

achchiq tuman keladi. 

Tabiat koponentlari – havo, suv, tuproq, o‘simlik, hayvonlar bir-biriga uzviy 

bog‘liqligidan,  insonning  xo‘jalik  faoliyati  natijasida  ifloslangan  atmosfera,  o‘z 

navbatida,  tabiatning  boshqa  komponentlariga  ham  ta’sir  etadi.  Buning  natijasida 

suv  va  tuproqning  tabiiy  holatida,  kishi  organizmida,  hayvon  va  o‘simliklar 

tanasida  salbiy  o‘zgarishlar    vujudga  kelib,  geografik  qobiqda  global  o‘zarishlar 

sodir bo‘ladi: