Microsoft Word Conf-селекция rtf

Использованная литература: 
1.Ацци Д. Сельскохозяйственная экология. М., Изд.2.1959.
2.Симонгулян Н.Г., Мухамедханов С., Шафрин А.Н. Генетика, селекция и семеноводство хлопчатника. 
Т.,1987. 

---

32
ХЎЖАЛИКЛАРНИ САРА УРУҒЛИК БИЛАН ТАЪМИНЛАШ 
ТЕХНОЛОГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ 
Алимов Ш.Ш., Ҳамробеков Э.Э. 
Тошкент давлат аграр университети 
Кириш. Ғўза – кўп ёқлама (универсал) экин тури бўлиб, ундан саноатнинг кўплаб тармоқларида 
фойдаланилади. Лекин, асосан бу ўсимлик тўқимачилик саноати учун қимматли хом ашё бўлган толаси 
учун экилади. 
Жумладан, Республикамиз Президенти И.А. Каримов [1] ва Вазирлар Маxкамаси пахтачиликни 
ривожлантириш ва унинг рақобатбардошлигини оширишга катта эътибор бериб келмоқда. Бунинг учун 
пахта заводлари билан етиштирувчиларнинг ҳамкорлигини мустаxкамлаш, фан билан ишлаб чиқаришни 
боғлик ҳолда олиб бориш барча сохаларда режаларни бажаришда мухим омил хисобланади. Айниқса 
пахтачиликда етиштирилган хом ашёни қайта ишлаш жараёнлари ўта мураккаб бўлиб, бажариладиган 
ишларни тезлаштириш ва махсулот сифатини ошириш асосан янги технологияларни излаб топиш ва 
уларни кенг қўллашга боғлиқ. 
Бугунги кунга келиб республикамизда 1 млн. 200 минг га дан ошиқ ерга пахта экиб келинмоқда. 
Шунча майдондан ҳар йили ўртача 28,0-30,0 ц/га дан пахта етиштирилмоқда. 
Шуни таъкидлаш лозимки, намлиги 11% гача бўлган биринчи нав пахта ва намлиги 13% гача 
бўлган паст нав пахтани сақлашда тола ва чигитнинг табиий ҳусусиятларини сақлаб қолиш тадбирлари 
ўтказилмаса ҳам бўлади. Бироқ амалда шундай ҳоллар ҳам бўладики, ғарамларга намлиги жуда юқори 
пахталар ҳам тушиб қолади. Бу ҳолда ғарамнинг айрим жойларда пахтанинг ўз-ўзидан қизиш ҳоллари юз 
беради. Шунинг учун намлиги 11% гача бўлган I-II нав, намлиги 13% гача бўлган паст навли пахтани узоқ 
вақт сақлашда туннеллар очиш ва иссиқ ҳавони чиқариб ташлаш мақсадга мувофиқдир [2]. 
Қулай шароитда чигитларнинг пишиб етилиши тезлашади, турғунлик даври яхши ўтади. Бундай 
уруғлар соғлом ва бақувват бўлиб кўкаради [3]. 
Маълумки, пахта териб олингандан кейин мураккаб фозиолого-биохимик жараёнларни ўтайди. Бу 
жараёнда пахта заводлари ва пнктларида шундай йўл тутишлари керакки, нафақат уни сифатли сақлаш, 
балки, ошириш ҳам муҳим аҳамиятга эга.
Пахта тозалаш заводларида чигитли пахтани дастлабки ишлаш технологияси жараёнида 
олинадиган тола ва чигитнинг сифат кўрсаткичларини иложи борича тўлиқ сақлаш давлатимизнинг бозор 
иқтисодиётига ўтиш даврида катта халқ хўжалик аҳамиятига эга эканлигини давр талаб қилмоқда. Ана 
шундай халқ хўжалиги учун долзарб муаммоларни ҳал қилишда улар билан боғлиқ бўлган баъзи амалий 
масалаларни ҳал қилиб, илмий тавсиялар бериш ушбу ишнинг зарурий йўналишларидан биридир. Шу 
боис биз ушбу ишда ПТЗ ларида ўрта ва ингичка толали пахта навларини қайта ишлашда олинган 
толаларнинг баъзи асосий сифат кўрсаткичлари (тола чиқиши, толадаги майда ва йирик ифлосликлар 
йиғиндиси, шпатель узунлиги кабилар)ни тегишли тола ажратгич машиналаридаги шовқин даражаларини 
назорат қилиш орқали пасайтирмаслик муаммосини ҳал қилишни ўрганиб баъзи ҳулосаларни тавсия 
қилишга ҳаракат қилинган [4].