Mexanizatsiyalash muhandislari instituti buxoro

5.1.2. Mikro iqlimning organizmga ta’siri. 

   Inson organizmi havo haroratining juda katta o‘zgarishga moslasha oladi. Chunki 

odam organizmida uzluksiz ravishda issiqlik paydo bo‘ladi va u tashqariga ajralib 

chiqib  turadi,  buning  natijasida  issiqlikning  paydo  bo‘lishi  va  sarf  qilinishi 

orasidagi doimiy nisbat hamda harorat bir xil darajada saqlanib turadi.Bu fiziologik 

jarayon esa organizmning issiqlik almashuvi deyiladi. 

   Odam  organizmida  uzluksiz  paydo  bo‘ladigan  issiqlik  tashqariga  uch  xil  yo‘l 

bilan  chiqadi:  konveksiya,  nur  tarqatish  va  terlash.  Normal  mikroiqlimda  (havo 

harorati  20S  atrofida)  konveksiya  Yo‘li  bilan  30%  atrofida,  nur  tarqatish  Yo‘li 

bilan 45% atrofida, terlash Yo‘li bilan esa 25% atrofda organizmdan issiqlik ajralib 

chiqadi.  

   Havo  harorati  yuqori  bo‘lganda  yoki  havoda  infraqizil  nurlar  bo‘lganida, 

organizmning normal issiqlik ajralib chiqish jarayoni buziladi. Agar havo harorati 

teng  yoki  undan  ortiq  bo‘lsa,  organizm  o‘zidan  konveksiya  yo‘li  bilan  issiqlik 

chiqara  olmaydi.  Bordi-yu  buning  ustiga  havoga  qizigan  jismlardan  infraqizil 

nurlar ajralib chiqib turgan bo‘lsa, organizm o‘zidan nurlanish yo‘li bilan issiqlik 

chiqara  olmaydi.Bunday  hollarda  organizmning  issiqlik  almashuvi  juda 

qiyinlashadi,  Chunki  organizmdagi  ortiqcha  issiqlik  faqat  terlash  yo‘li  bilan 

tashqariga chiqadi. Havo namligi yuqori bo‘lgan sharoitda esa organizmdan terlash 

yo‘li  bilan  chiqadigan  issiqlik  qiyinlashadi  va  organizmdan  ortiqcha  issiqlik 

konveksiya  va  nur  tarqatish  yo‘li  orqali  chiqadi.Noqulay  iqlim  sharoitida 

organizmning  issiqlik  almashuvi  jarayoni  buzilishi  (o‘zgarishi)  natijasida, 

organizmdagi hayotiy zarur a’qzolarning normal ishlashi qiyinlashadi va fiziologik 

funksiyalari  o‘zgaradi.Sovuq  havoning  organizmga  ta’siri  juda  yaxshi 

o‘rganilmagan,  shu  narsa  ma’lumki  sovuq  havoning  ta’siri  natijasida 

organizmlarning  har  xil  bakteriyalarga  bo‘lgan  qarshiligi  susayadi.  Natijada 

kishilar gripp, nafas olish yo‘llarini shamollashi, o‘pka shamollashi, nervni va bosh 

miyani shamollashi kasali bilan kasallanadilar. SHuning uchun ham bu kasalliklar 

shamollanish kasalligi deb ataladi. 

    Havoning  namligi  va  harakatchanligi  ham  kishi  organizmiga  sezilarli  ta’sir 

qiladi va organizmning issiqlik almashuvining o‘zgarishida ifodalanadi. 

---

74