Melioratsiya

1
6
.1
- 
ra
sm
. 
G
ru
n
tn
i 
q
a
yt
a
 
ко
 
‘m
is
h
d
a
 
sh
ib
b
a
lo
v
c
h
i 
m
a
sh
in
a
n
in
g
 
h
is
ob
 
c
k
iz
m
a
si

---

Gruntni  suv  yordamida  shibbalashdan  maqsad,  gruntda  mavjud 
boMgan  bo‘ shliqlarni  hamda  uning  mikroskopik  va  makroskopik 
zarralariga  suvning  ta’ siri  orqali 
o ‘ zaro  zichiashuvini  amalga 
oshirishdir,
Sug‘ oriiadigan  maydonlaming  ko‘ p joylarida  tarqalgan  gruntlami 
suvga to'yintirish  darajasi  tajriba yo'ii  bilan  aniqlangan  boMib, ulaming 
qiymati qumloqda 20-24%  ni,  loy tuproqda 25-29%  ni tashkil qiiadi.
Tuproqni  shibbalash  uchun  kerak  bo‘ ladigan  va  uni  suv  bilan 
ta’ miniab  beruvchi  ishchi  jihozning  suv  miqdori  quyidagi  shartni 
bajarishi  lozim:
Q t   -  Qish 
(16.11)
bu  yerda 
Qt-namlanishi  kerak  bo‘ lgan  tuproqqa  beriladigan 
suvning miqdori, m3/s; Qish -  ish jihozi orqali beradigan suvning miqdori, 
mVs.
Namlanishi  kerak  bo‘ lgan  tuproqqa  beriladigan  suvning  miqdori 
quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
Qt = b.hn^
9yu,m 3/s 
(16.12)
bu yerda  b - transheyada namlanishi kerak bo‘ lgan tuproqning eni, 
m,  (b  =  bt);  bt  -  transheyani  eni,  m;  hn-transheyada  namlanishi  zarur 
boMgan  tuproqning  qatlami,  m,  (hn  =  0,8-2,0m);  W0-  suvga  to‘yingan 
tuproqning  namligi,  %,  (W0=22-27% );  We-  tuproqning  tabiiy  namligi, 
% ,
 (W e= 6-17% ); Dyu- mashinaning yurish tezligi, m/s.
Ish  jihozi  orqali  beradigan  suvning  miqdori  quyidagi  formula 
yordamida aniqlanadi:
Q,sь  = R “
— n-V 2g-H ,  m3/s. 
(16.13)
bu  yerda  |i  -  quvurlar  va  teshiklardagi  suv  miqdorini  kamayishini 
hisobga  oluvchi  gidravlik  koeffitsient,  (ц  =  0,15-0,32);  d  -  tuproqni 
namlashda  suv  chiquvchi  teshiklarning  diametri,  m,  (d  =  0,002,  0,0025, 
0,0030,  0,0035  m);  H -  sistemadagi  suv  ustunining  balandligi,  m,  (H  =
1,5-3,0 m.s.u.); n -  sistemadagi teshiklar soni, dona.
Silliqlangan  transheya  devorlarini  yuvish  va  unda  choklar  hosil 
qilish  maqsadida  (bu  transheyadagi  gruntni  tabiiy  (ona)  grunt  bilan 
birlashishiga  katta  imkoniyat  yaratadi)  suv  purkagichdan  qo‘ shimcha 
ma’ lum  oraliqlarda  teshiklar  o ‘ rnatilgan,  undan  transheya  devoriga 
perpendikulyar y o ‘ naltiriladi.