|
1.
Boshqa odam haqidagi ma’lumotlarning miqdoriy tomoni: birinchi bor
to’qnashgan odamlarda faqatgina birlamchi tasavvur hosil bo’lishi mumkin.
Amerikalik tadqiqotchilarning fikricha, eng aniq tasavvur ikki haftalik
tanishuvdan keyingina paydo bo’ladi.
2.
Normal intellektning bo’lishi: intellect juda yuqori bo’’lganda ham, juda
past bo’lganda ham boshqa odamni tushunish qiyin.
3.
Hissiy holatning ta’siri: Nurrey degan olimning tadqiqotiga ko’ra yaxshi
emotsional holat boshdan kechirilayotgan shaxsda boshqa insonga nisbatan
yaxshi sifatlar qayd etiladi.
4.
Shaxsning ochiqligi: kundalik muloqotda ochiq, samimiy odam bilan tund,
pismiq odam baholari o’rtasida sifat farqlari aniqlangan.bundan tashqari,
odamning muloqot tajribasining boyligi ham uning boshqalar haqidagi
tasavvurlarining aniq bo’lishini ta’minlaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi
2.
O’zbekiston Respublikasining “Axborot olish kafolatlari va erkinligi
to’g’risidagi” qonuni
3.
Maxsudova M. “Muloqot psixologiyasi”. T. 2006 yil
4.
Karimova V.M. “Ijtimoiy psixologiya asoslari” 1994 yil
5.
G’oziyev E.G. “Muomala psixologiyasi” T.2001 yil
784
ФИО автора:
Sodiqova Lutfiniso Rahmadjon qizi
FarDU Maktabgacha va boshlang'ich ta`limfakulteti
Boshlang`ich ta`lim yo`nalishi, 2-kurs, 20.38D guruh
talabasi
Название публикации:
«MUHAMMAD YUSUF MEROSINING YOSHLAR
MA`NAVIYATINI SHAKLLANTIRISHDAGI AHAMIYATI»
Annotatsiya: Muhammad Yusuf buyuk shoir, adib, tarjimon, serqirra ijodkor va
zamonaviy o`zbek adabiyotining zabardast, sermahsul ijodkorlaridan biri.
Kalit so`zlar: Muhammad Yusuf epik va lirik janrlar ustasi, ma`naviy
dunyoqarash, nasihat, kamtarlik, chin go`zallik, Vatanga muhabbat, milliy g`urur,
insonni yuksaklikka ko`taruvchi beqiyos so`zlar.
Muhtaram yurtboshimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyev ham
mamlakatimizda adabiyotimizning qay darajada shakllanayotganiga alohida e`tibor
qaratmoqdalar. Biz yoshlarga barcha yechimlarning kaliti bo`la oladigan turli
xildagi kitoblarimiz, asarlarimizni o`qib, o`rganib, o`rgatishimizni ta`kidlamoqdalar.
Shu fikrlarimizga misol tariqasida avvaldan aniq bir reja asosida, go`yoki bizga
poydevor, zinapoya timsolida besh tashabbusni ishlab chiqilganini keltirishimiz
mumkin.
Bu besh tashabbus haqida so`z yuritadigan bo`lsak, barcha yosh avlodning
bo`sh vaqtini unumli o`tkazish , ma`nan yetuk va barkamol shaxs sifatida
tarbiyalash, intulektual salohiyatli, so`zlarga boy bo`lishi, o`z fikrlarini mustaqil
ravishda bayon eta olishga qaratilgan. Xususan, birinchi tashabbus yoshlarning
musiqa, rassomlik, adabiyot, teatr va san`atning boshqa turlariga qiziqishlarini
oshirishga, iste`dodini yuzaga chiqarishga xizmat qiladi. Darhaqiqat , inson
o`zidagi hamda yuragidan to`lib-toshib chiqayotgan qiziqish va qobiliyatlarini
ro`yobga chiqarish kerak, albatta.
Alisher Navoiy hazratlari aytganidek, dunyoning bor boylik va xazinasi
bilan ham sizlarning oliyjanob mehnatingiz haqqini ado etib bo`lmaydi. Haqiqatan
ham har bir murg`ak bolani o`z farzandidek ardoqlab, yosh avlod tarbiyasi uchun
ko`z nuri, qalb qo`ri, butun borlig`ini baxsh etadigan o`qituvchi va murabbiylar
tom ma`noda fidoiy kasb egalaridirlar. Shunday fidokor, jonkuyar, o`z ishining
ustasi, mehribon va sofdil ustoz, buyuk adib, serqirra she`rlari bilan maftun etuvchi
sermahsul ijodkor shoirdir.Mana shunday ijodkorlardan biri Muhammad Yusuf
ijodini ham misol qilib olishimiz mumkin.
Muhamad Yusuf uning taxallusidir, asl ismi sharifi Yusupov
Muhammadjon Marhamat tumani hozirgi Ellikqal`a tumanida tavallud topgan
785
O`zbekiston xalq shoiri, jamoat arbobi hamdir. Muhammad Yusuf qalamiga
mansub she`rlar xalqimiz qalbidan chuqur joy olgan. Mana necha yillar o`tsa
ham uning she`rlarini yoddan biluvchilar juda ko`plab topiladi. Ayniqsa,
Muhammad Yusuf qalamiga mansub bo`lgan “Ulug`imsan,Vatanim” she`ri biz
uchun qadrlidir. Undagi har bir so`z xalqimizga xos bo`lgan xususiyatlarni o`zida
mujassam etgan she`rni musiqaga jo aylab qo`shiq qilgan va bu qo`shiqni
eshitganimizda bizda Vatan tuyg`usi yanada kuchayadi.
Ilk she`rlar kitobi – “Tanish teraklar”, “Bulbulga bir gapim bor”, “Iltijo”,
“Uyqudagi qiz” , “Ishq kemasi” , “ Osmonimga olib ketaman” she`riy kitoblari
nashr etilgan. Mazkur kitoblarga kirgan she`rlarida Muhammad Yusufga mansub
bo`lgan avlodning eng oliyjanob va yuksak insoniy fazilatlari bilan birga yoshlik
sururi, ishq va muhabbatning nafis navolari , o`zbekona, sodda, ayni paytda ezgu,
betakror tuyg`u hamda kechinmalari o`zining yorqin ifodasini topgan.
Muhammad Yusufning aytib o`tilgan “Ulug`imsan, Vatanim” she`ri ham
yurakalarni larzaga keltiruvchi qo`shiqdir. Undagi qadim o`tmish, insoniy tuyg`ulari
odamni yaxshilikka yetaklaydi.
So`zning badiiy imkoniyatlaridan mahorat bilan foydalanish, musiqiy
ravonlik, tuyg`ular tiniqligi, samimiylik va mayinlik, ruhiyat manzaralarini lo`nda
va yakdil ifodalay bilish Muhammad Yusufning she`riy uslublarining yetakchi
xususiyatlaridir. Shoirning ushbu she`riga nazar tashlasak:
LOLAQIZG`ALDOQ
Mendan nima qolar
Ikki misra she`r ,
Ikki sandiq kitob
Bir uyum turoq,
Odamlar ortimdan
Nima desa der,
Men seni o`ylayman
O`zimdan ko`proq,
Lola lolajonim
Lolaqizg`aldoq.
Ushbu yozilgan she`rda ham sehrli, jozibali so`zlardan foydalangan. O`zidan
bir parcha tuproq qoladi, deya insonlarni mehr-oqibatga chorlamoqda. Hattoki,
o`zidan ko`proq o`ylayman seni, deya uyalganidan qizarib ketgan gulga murojaat
qilyapti.
Gulim yaqinro kel,
Qara ne savdo
Bu ajib ishlarni,
Dil lavxiga yoz:
786
Kimga qasr yetmas,
Kimga mol-dunyo,
Menga esa HAVO
Yetmaydi xolos
Muhammad Yusufning lirik asarlari davr she`riyatining ham g`oyaviy,
ham badiiy jihatdan yetuk namunalari hisoblanadi .Uning:
Gulim yaqinro kel
Qara ne savdo-
degan satrlarida ham ko`rinib turibdi.U gulga murojaat qilish orqali butun
bir jamiyatga gapirmoqda. Dunyoning qanchalar tez o`zgarayotgani, hamma bunga
hayronligini aks ettirgan. Bu dunyo bir kam ekanini eslatmoqda, kimgadir qasr
yetmas, kimgadir mol-mulk deya.
Muhammad Yusuf “O`zganlik o`zbeklar nidosi” she`rida ham insonlarning
ko`zini ochish asl masala bo`lganligini batafsil ochib bera olgan. Shoirimizning
ijodida yuqori mahorat bilan yozilgan jo`shqin va hayotga muhabbatni
kuchaytiruvchi ,ma`naviy ozuqa ulashuvchi, yoshlarga shijoat ulashuvchi she`rlari
talaygina. Ulardan to`g`ri xulosa chiqarish, ajdodlarga mos avlod bo`lish, har
birimizning vazifamizdir. Zero, badiiy adabiyotning insonni kamolotga yetkazuvchi
asosiy omil ekanligi hech kimga sir emas. Prezidentimiz Shavkat Miromonovich
Mirziyoyev ta`kidlaganidek: “Kitobsiz taraqqiyotga, yuksak ma`naviyatga erishib
bo`lmaydi, kitob o`qimagan odamning kelajagi yo`q”.
Xulosa qilib aytganda shoirning hech bir she’rini e’tiborsiz mutolaa qilib
bo’lmaydi. Sababi, har bir satrida vatanga muhabbat, yurtimizda yaratilgan
sharoitlarga shukronalikni kuzatishimiz mumkin. Ushbu ijodkorning butun bir
insoniyatga qoldirgan bebaho merosi hozir ham o’z qiymatini yo’qotmagan.
Foydalanilgan adabiyotlar:
-Muhammad Yusufning "Bevafo ko'p ekan" kitobi. Toshkent.1991 yil.
-Prezidentimizning
"2017-2021-yillarda
O'zbekiston
Respublikasini
rivojlantirishning 5 ta ustuvor yo'nalishi bo'yicha harakatlar strategiyasi" qarori.
787
Do'stlaringiz bilan baham: |
