Mehnat muhofazasi

chågaradan tashqari zo‘riqish,
dåb bålgilanadi.
Opåratorning måhnat faoliyati davridagi me’yordagi ruhiy yuklanganligi
maksimal yuklanish darajasining 40–60% ini tashkil etishi kerak, aks holda,
yuklanganlikning bu chågaradan ortishi opåratorning ish qobiliyatini
susayishiga olib kåladi.
Chågaradan tashqari ruhiy zo‘riqish tormozli va asabiy ko‘rinishlarga
bo‘linadi.
Tormozli ruhiy zo‘riqish harakatning chåklanganligi va sekinlashishi orqali
tavsiflanadi. Bunday holatda, ishchi oldingi holatidagidåk epchillik,

---

25
chaqqonlik va ustalik bilan o‘z kasbiy mahoratini namoyon qila olmaydi,
ya’ni fikrlash jarayoni sekinlashadi, eslash qobiliyati susayadi, e’tiborsizlik
va shu kabi boshqa salbiy bålgilar yuzaga kåladi. Asabiy zo‘riqish,
hayajonlanish, ruhiy zo‘riqish gipåraktivligi, ko‘p so‘zlilik, qo‘l va ovoz
qaltirashi kabi bålgilarda namoyon bo‘ladi. Bunday holatda ishchi dag‘al,
xafaqon ko‘rinishga tushishi, tåz-tåz båixtiyor ish jihozlari holatini kuzatishi,
ust kiyimini to‘g‘rilashi, qo‘lini artishi va shu kabi harakatlarni bajarishi
kuzatiladi. Albatta, bu holatlarning barchasi xatoga yo‘l qo‘yilishiga va
natijada baxtsiz hodisalarning kålib chiqishiga sabab bo‘ladi.
Opåratorning ruhiy ishonchliligini bålgilovchi alohida ruhiy holatlar:
paroksizmal, kayfiyatni psixogån o‘zgarishi, ruhiy faol vositalarni qabul
qilish ta’siridagi ruhiy o‘zgarishlar ko‘rinishlarida bo‘ladi.