Mehnat muhofazasi

2.8. Yo‘riqnomalar va ishchilarni xavfsiz ishlash usullariga o‘rgatish
Yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash va sanoat korxonalarida kasb
kasalliklari va jarohatlanishga olib kåladigan omillarni butunlay yo‘qotish
sanoat korxonalari rahbarlari oldiga qo‘yilgan asosiy vazifa hisoblanadi.
Hozirgi zamon fan va tåxnikasining o‘sishi yangidan-yangi tåxnologiya va
mashina-måxanizmlarning joriy etilishi, ishlab chiqarishda ishlayotgan har bir

---

17
xodimning yuqori malakali, tåxnika qonunlarini tushunadigan va unga amal
qiladigan bo‘lishlarini talab qiladi. Hozirgi vaqtda ishchilar xavfsizligini
ta’minlash borasida qanchadan-qancha tavsiyanomalar, qoida va må’yorlar
ishlab chiqilgan bo‘lishiga qaramasdan, sanoat korxonalarida baxtsiz hodisalarning
butunlay yo‘qolib kåtishini ta’minlovchi sharoit mavjud emas. Bundan tashqari,
sanoat korxonalarining xilma-xilligi, hattoki ma’lum bir korxonada ham ish
sharoiti bir-biriga o‘xshash ikkita såxni topish amrimahol ekanligi, umumiy
sanoat korxonalari xavfsizligini ta’minlovchi, tartibga solishning bir qolipini
ishlab chiqish mumkin emas. Shuning uchun ham har bir sanoat korxonasida
o‘zi uchun måhnatni muhofaza qilish va måhnat xavfsizligini ta’minlashga
qaratilgan yo‘riqnomalar siståmasi tashkil qilingan va bu siståmalar ishchilarning
xavfsizligini ta’minlovchi ish usullarini o‘rgatish bilan ishchining måhnat
xavfsizligini saqlash chora-tadbirlarini o‘z ichiga oladi.
Yo‘riqnomalarni asosan to‘rt guruhga bo‘lib qarash mumkin:
1) kirish yo‘riqnomasi;
2) ish joyidagi yo‘riqnoma;
3) vaqti-vaqti bilan o‘tkaziladigan yo‘riqnoma;
4) rejadan tashqari yo‘riqnoma.
Sanoat korxonalarining barchasida ish katågoriyasi va xavfli darajasi
qanday bo‘lishiga qaramay, barcha ishchi va xizmatchilar ish davri, muta-
xassisligi va malakasidan qat’i nazar, yo‘riqnomadan o‘tishlari shart.