74
SILK – interfeys
– Speech (nutq), Image (tasvir), Language (til), Knowledge
(bilim). SILK – interfeysdan foydalanishda ekranda nutqli buyruq asosida bir
qidiruv obrazidan boshqasiga mantiqiy semantik aloqalar asosida o‘tiladi.
Operatsion tizimlar (OT) bir dasturli va ko‘p dasturli, ko‘p
foydalanuvchililarga ajratiladi. Bir dasturli OTga MSDOS ni misol qilish
mumkin. Ko‘p dasturli OTlar (UNIX, Windows, DOS 7,0 , OS/2 va hokazo)
bir vaqtda bir necha qo‘shimchalardan foydalanishga imkon beradi. Ular
vaqtni taqsimlash algoritmi bo‘yicha farqlanadi. Agar bir
dasturli OT lar paket
va dialog rejimida ishlasa, ko‘p dasturli OTlarda ko‘rsatilgan rejimlarning har
ikkalasi joylashishi mumkin. Bu tizimlar paket va dialogli texnologiyani
ta’minlaydi.
Ko‘pchilik ta’minlovchi va funksional texnologiyalardan boshqaruvchilar
vositachisiz foydalanishlari mumkin. Bunda foydalanuvchilar u yoki bu texno-
logiyaning qo‘llanilish ketma-ketligini o‘zgartirishlari mumkin. Shunday qilib,
funksional axborot texnologiyalarining ishlash jarayonida foydalanuvchilarning
qatnashishi yoki qatnashmasligiga qarab axborot tizimlari paketli va dialogli
texnologiyalarga ajratiladi.
Paket rejimda hal qilinadigan iqtisodiy masalalar quyidagi xususiyatlari
bilan xarakterlanadi:
-masalaning yechilish algoritmi mavjud, uni yechish jarayoni inson
aralashuvini talab qilmaydi;
-kiritiladigan va chiqariladigan axborot hajmi katta hamda ularning asosiy
qismi magnit disklarda
saqlanadi;
-hisoblash fayllardagi yozuvlarning asosiy qismi uchun bajariladi;
-ma’lumotlar
hajmi katta, shu bois masalalarni yechish ko‘p vaqt talab qiladi;
-masalalar berilgan davriylik bo‘yicha yechiladi.
Dialog rejim paket rejimga muqobil emas, balki uning rivojlantirilgan
ko‘rinishidir. Agar paket rejimini qo‘llash masalani hal qilish jarayonida
foydalanuvchining aralashuvini kamaytirsa, dialog rejimi ma’lumotlarni qayta
ishlashda operatsiyalarning qat’iy ketma-ketlikda bajarilishini bekor qiladi (agar bu
75
predmet texnologiyadan kelib chiqadigan zaruriyat bo‘lmasa). Axborot
texnologiyalar o‘zaro bog‘lanish darajasiga ko‘ra ham farqlanadi. Ular turli
texnik vositalar (disketli va tarmoqli bog‘lanish) orqali amalga oshirilishi
mumkin, shuningdek ma’lumotlarni qayta ishlash va saqlashda turlicha
konsepsiyalaridan foydalanish mumkin: taqsimlangan ma’lumotlar bazasi va
taqsimlangan ma’lumotlarga ishlov berish.
Axborot texnologiyalari o‘zaro ta’siri bo‘yicha ham tasniflanadi va bu tasnif
texnik vositalar orqali amalga oshiriladi: disketali va tarmoqli ta’sirchanlik hamda
taqsimlangan texnologiyalarning turlari bo‘yicha, ya’ni taqsimlangan axborot
bazasi va ma’lumotlarning taqsimlangan qayta ishlash uslubi.
Axborot texnologiyalarining o‘zaro bog‘liqligi bo‘yicha
tasnifi
Do'stlaringiz bilan baham: