Mbaza. Uz imtihon javoblar

3. O‘simlik hujayrasi qanday asosiy qismlardan iborat. Izohlab bering? 

Hujayra  va  uning  tarkibiy  qismlari.  Hujayra  hujayra    qobig‘i,  sitoplazma  va  yadrodan 

tashkil topgan (9-rasm). Hujayra qobig‘i kletchatkadan iborat bo‘lib, tiniq va  

mustahkam  bo‘ladi.  U  hujayrani  tashqi  ta’sirdan  himoya  qi­  ladi  va  shaklini  saqlab, 

tashqi  muhit  bilan  bog‘lab  turadi.  Sitoplazma  -  hujayranmg  asosiy  tarkibiy  qismi 

hisobla-  nadi. U rangsiz, tiniq, suyuq yoki shilimshiq holda bo‘lib,  doimo harakatlanib 

turadi. Yadro - hujayraning eng muhim tarkibiy qismi. U hu-  jayralar bo‘linishida katta 

rol  o‘ynaydi.  Ko‘k-yashil  suvo‘tlar,  bakteriyalaming  yadrosi  shakllan-    magan,  nning 

moddalari  sitoplazmada  tarqoq  holda  joylash-    gan  bo‘ladi.  Yadro  irsiy  belgilaming 

yangi avlodga o‘tishida   muhim ahamiyatga ega. Plastidalar  - hujayraning asosiy tirik 

qismlaridan      biri.  Zamburug‘lar,  bakteriyalar,  ko‘k-yashil  suvo6tlarda    plastidalar 

bo‘lmaydi.  Plastidalar  uch  xil  bo‘ladi:  leyko-    plastlar  (rangsiz),  xromoplastlar 

(zarg‘aldoq, qizg‘ish),  xloroplastlar (yashil). Xloroplastlar yashil xlorofill pig-  

mentiga  ega  plastidalar  bo‘lib,  ularda  fotosintez  jarayo-    ni  boradi.  Xromoplastlarda 

qizil, sariq rangli pigmentlar  boiadi. Xromoplastlar gul va mevalarga rang beradi.  

Leykoplastlar rangsiz plastidalardir. Ularda zaxira mod-  dalar saqlanadi. 

Yakuol  -  sitoplazma  ichidagi  hujayra  shirasi  bilan    to‘lgan  bo‘shliq.  U  turli  shaklda 

bo‘ladi.  Hujayra  shirasi    tarkibida  70-95%  suv  va  unda  erigan  ko‘pgina  mineral  va  

oqsil, moy, shakar kabi organik moddalar bocladi. Bu shira  tarkibiga ko‘ra mevalaming 

ta’mi shirin, nordon va ach-  chiq bo‘ladi. 

---