Mbaza. Uz imtihon javoblar

MBAZA.UZ IMTIHON JAVOBLAR 

tomirlarda  suv  va  unda  erigan  oziq  moddalar  harakatlanadi.    0  ‘tkazuvchi  naylar, 

elaksimon  naylar  va  tolalar  birgalikda    barg  tomirining  nay  tolali  boylamlarini  hosil 

qiladi. Tomir-  lar barg etining hamma qismiga kirib boradi. 

 

2. Qoqio‘tdoshlar oilasiga xos asosiy belgilar nimalardan iborat?  

Bu oila gulli o‘simliklar ichida eng kattasi hisoblanadi.  U deyarli hamma qit’alarda va 

turli-tuman ekologik sharo- itlarda o‘sadigan 920 turkumga mansub 19 000 tumi o‘z  

ichiga  oladi.  Qoqio‘tdoshlaming  ko‘p  turlari  bir  yillik  va  ko‘p  yillik    o‘tlar  bo‘lib, 

ulaming juda kam qismini yarim butalar tash­ kil etadi. Faqat tropik mintaqalarda unga 

oid buta, liana va  daraxtlar o‘sadi. Bu oila vakillarining barglari oddiy, poyada asosan  

ketma-ket, ba’zan qarama-qarshi joylashgan. Barg yaprog‘i  butun (kungaboqar), ba’zan 

patsimon  bo‘lingan  (shuvoq).  Qoqio‘tdoshlaming  muhim  belgisi  to‘pgullarining  savat-  

cha  shaklida  bo‘lishidir.  Savatcha  sirtdan  bir  yoki  bir  necha      ator,  turli  shakldagi 

o‘rama  bargchalar  bilan  qoplangan.  Qoqio‘tdoshlaming  ko‘pchiligida  savatchalar,  o‘z 

nav-    batida,  shingil,  ro‘vak,  qalqon  va  boshcha  to‘pgullarga    o‘mashib,  murakkab 

to‘pgul hosil qiladi. Gulkosachabargi, tojbarg va changchilari 5 tadan. Gul-  kosachasi 

juda  qisqarib  ketgan,  5  tishli  o‘simta  yoki  tukchalar    shaklida.  Gultoji  tutash 

gultojbargli, to‘g‘ri (naysimon gul)  yoki qiyshiq (tilsimon gul, voronkasimon gul) (124-

127-  rasmlar). Mevasi - pista meva. Qoqio‘tdoshlar oilasi asosan gul tuzilishiga qarab 2 

ta  oilachaga bo‘linadi.

 

Qoqio‘tlar dorivor o‘simlik sifatida  juda qadrlanadi (128-rasm). 

Yozning  o‘rtalaridan  boshlab  voha-    lardagi  ekinlar  orasida,  yo‘l  yoqalari    va  ariqlar 

bo‘yida mazkur oilacha va-  killaridan bin zangori sachratqi gul-  laydi (129-rasm). 

U  sachratqi  turkumining  0  ‘zbe-    kistonda  o‘sadigan  yagona  turi  hisob­  lanadi. 

Sachratqining savatchasidagi  hamma gullar zangori rangli, ikki jins­ li tilsimon bo‘ladi. 

Sachratqi  -  dorivor  o‘simlik.  Uning    ildizi,  barglari  va  gullagan  paytda  poya-    sidan 

tayyorlangan dorilar oshqozon-  ichak kasalliklarini davolashda ishla­ tiladi.