Mavzular ro`yxati

Gravimetrik analiz usuli deb komponent (element yoki ion) miqdorini analiz qilish natijasida olingan moddaning massasiga qarab aniqlashga aytiladi. Bu guruh usullarida analiz qilinayotgan moddaning aniqlanayotgan qismi toza holda yoki ma`lum tarkibli birikma holida ajratib olinib og`irligi o`lchanadi.
Masalan, bariyning uning birikmalaridagi miqdorini aniqlash uchun Ba<sup>2+</sup> ioni suyultirilgan sulfat kislota yordamida cho`ktiriladi:
BaCl₂ + H₂SO₄ = BaSO₄↓ + 2HCl
BaSO₄ cho`kmasi filtrlanadi, yuviladi, qizdiriladi va aniq tortiladi. BaSO<sub>4</sub> cho`kmasining massasi va uning formulasini bilgan holda unda qancha bariy borligi hisoblanadi. Gravimetrik analiz usuli yuqori aniqlikdagi natijalar beradi, ammo u ko`p vaqt va mehnat talab qiladi.
Titrometrik analiz usuli deb aniqlanayotgan komponent bilan reaksiyaga sarf bo`lgan reaktiv miqdorini aniq o`lchashga asoslangan usulga aytiladi. Reaktiv aniq konsentratsiyali eritma shaklida olinadi–titrlangan eritma. Aniqlanayotgan komponent miqdoriga ekvivalent miqdordagi reaktiv qo`shilgan vaqt, ya`ni reaksiyaning tugash vaqti turli usullar bilan aniqlanadi. Titrlashda aniqlanayotgan modda miqdoriga ekvivalent miqdorda reaktiv quyiladi. Aniqlanayotgan modda bilan reaksiyaga sarf bo`lgan eritmaning hajmi va aniq konsentratsiyasini bilib aniqlanayotgan modda miqdori hisoblanadi.
Titrometrik analiz usuli gravimetrik analiz usuliga nisbatan kamroq aniqlikdagi natijalar beradi, lekin analiz juda tez bajariladi. Titrlash vaqtida boradigan reaksiyalarning turiga qarab titrometrik analiz usuli quyidagi usullarga bo`linadi: kislota–asosli titrlash usuli, oksidlanish–qaytarilish xususiyatli titrlash usuli, cho`ktirish va kompleks hosil qilish usuli.
Kislota–asosli titrlash usuli deb asosida neytrallanish reaksiyasi yotuvchi analiz usuliga aytiladi. Kislota–asosli titrlash usuli kislota va ishqorlarni miqdoriy aniqlashda qo`llaniladi.
Oksidlanish–qaytarilish xususiyatli titrlash usuli deb asosida oksidlanish–qaytarilish reaksiyasi yotuvchi analiz usuliga aytiladi. Oksidlanish–qaytarilish xususiyatli titrlash usuli bir qator usullarga bo`linadi: permanganatometriya, yodometriya, yodxlorometriya, bromatometriya, dixromatometriya, serimetriya, nitritometriya usullari.
Cho`ktirish usuli shunday titrometrik aniqlashlarni birlashtiradiki, ularda aniqlanayotgan modda bilan ishchi eritma o`rtasidagi reaksiya natijasida aniqlanayotgan ion to`liq cho`kadi. Cho`ktiruvchining turiga qarab bu usul uchga bo`linadi: Mor, Folgard, Fayans usullari.
Kompleks hosil qilish usuli, ya`ni kompleks ionlar hosil qilish reaksiyalariga asoslangan aniqlashlar cho`ktirish usuliga juda yaqin. So`nggi yillarda ko`pchilik kationlar bilan kompleks hosil qiladigan organik reaktivlar keng qo`llanila boshlandi. Bu reaktivlar kompleksonlar deb atalib, ulardan eng muhimi EDTA (etilendiamintetrasirka kislotaning ikki natriyli tuzi) yoki trilon–B dir.