Mavzu: “Sport mashg’ulotlarida sportchilarni psixologik tayyorlash”. Bitiruv malakaviy ish

IV. Qat’iylilik va dadillik - o’z vaqtida qaror qabul qilish va qabul qilingan qarorning puxta o’qlanganligi, uning o’z vaqtida ijro etilishi bilan xarakterlanadi.
10. O’z vaqtida qabul qilingan ijro:
a) xavf-xatar sharoitda, vaziyatni sekinlashtirishga yordam berilganda
mashqni bajarish, usullarni amalga oshirish, taktik kombinatsiyalarini
joriy qilish va boshqalarni o’z vaqtida (kechiktirmasdan qabul qilingan
qaror);
b) havfli yoki hatar sharoitda, vaziyat shoshilishni talab qilmaganda
mashqlarni bajarish, usullarni o’tkazish, taktik kombinatsiyalarni joriy
qilish va boshqalar haqida o’z vaqtida (uncha shoshilmasdan) qabul qilingan
qaror;
v) jamoat yoki jamoa oldida ma’naviy javobgarlik sharoitida ko’rsatilgan
harakatlarni bajarish haqida qabul qilingan qaror.
11.Qabul qilingan qarorlarning puxta o’qlanganlini;
a) qachon, qanday va negiz qilish kerakligini tushungan, puxta o’qlangan
qaror;
b) qaror qabul qilish jarayonida ahloqiy yoki jismoniy havf -hotarlar bilan
bog’liq salbiy motivlarni tiya bilish (gumon, ishonchsizlik, vahima qo’rqish
va boshqalar);
v) qat’iy va muhim qabul qilingan qaror, o’z kuchiga ishonch, ijro qilishga
tezroq o’tish hohish.
12.Qabul qilingan qarorning o’z vaqtida ijro etilishi:
a) qabul qilingan qarorning amalga oshirilishi, ayniqsa havf-hatar qilingan
qaror amalga oshirilishi, ayniqsa havf-hatar bilan qarama-qarshi motiv bilan
kurashmaslik, shoshilinch yoki sekinlik bilan bog’liq paytda;
b) xavf yoki hatar bilan bog’liq bo’lgan qarorlarni ijro etish paytida
bajarilayotgan ish-harakat va emostional ko’tarinkilikni anglash;
v) qabul qilingan qarorni bajarishda quntlilik va bajarilishning to’laligi.
V. Bardoshli va o’zini tuta bilishi - fikrning aniqligini saqlay bilish, o’z tuyg’ularini boshqara olish va o’z harakatlarini boshqara bilishi bilan xarakterlanadi.


13.Fikrlar aniqligining saqlanishi.
a) musobaqadagi muvaffaqiyatsizlik hato va to’siqlarning ta’siridan paydo
bo’lgan, ko’ngilsiz tasavvur va fikrlarni muvaffaqiyatli bartaraf qilish;
b) raqibning yuqori natijalariga bog’liq holda paydo bo’lgan qo’ngilsiz
tasavvur va fikrlarni muvaffaqiyatli bartaraf qilish (ayniqsa bu qutilmagan
bo’lsa).
v) musobaqani uyushtirish va hakamlikdagi kamu - ko’stlar ta’sirida paydo
bo’ladigan ko’ngilsiz tasavvur va fikrlarni muvaffaqiyatli bartaraf qilinishi.
14.Tuyg’ullarini boshqarish.
a) astenik (passiv) emostiyalarni bartaraf qila bilish (azob chekish o’zini
yo’qotish qo’rqinch va boshqalar);
b) raqibning yuqori natijalari, musobaqani uyushtirish va hakamlikdagi
kamu-ko’stlari tufayli paydo bo’lgan ortiqcha xayajonlanishni bartaraf
qilish;
v) mashg’ulot va musobaqadagi yutuqlarga bog’liq holdagi salbiy
kechinmalarni bartaraf qilish (ustunlik zararli tusdagi o’ziga ishonch;
Beparvolik. Toqatsizlik va boshqalar).
16.Harakatlarni boshqarish:
a) musobaqada vujudga kelgan muvaffakiyatsizlik, xato va to’siqlar,
raqibning yuqori natijalari, musobaqani uyushtirish va hakamlikdagi kamu-
ko’stlardan qat’iy nazar yuqori natija uchun oxirigacha kurashish qobiliyati;
b) charchashni his etish, og’riq sezgisi va boshqa nohush ichki holatlar
paydo bo’lganda maqsadga muvofiq harakat qilish, harakat texnikasini
saqlash qobiliyati;
v) keraksiz hato zararli hatti-harakatlardan o’zini tiya bilish (mashg’ulot
yoki musobaqaning to’xtatilishi, qo’pollik, aytishib qolish va boshqalar).


Ishni bajarish metodikasi.
Namoyon bo’lgan irodaviy sifatlar belgilarining yozilishidan foydalanib, ish ikkita reja asosida bajaralishi mumkin:
1. Shaxsiy iroda sifatlarini rivojlanishiga baho yoki 2, ball qo’yadi, talaba iroda sifatlarining rivojlanishini baholash, ikkinchi holda ikkita talaba bir-birini baholash shaklida olib boriladi. Irodaviy sifatlar belgisini tasvirlangan punktlar ketma-ket o’qilar ekan (belgilar 1,2,3 15 raqamlar bilan ifodalangan)(namoyon bo’lgan har belgini baholash) belgilar,“a”,“b”,“v”harflar bilan ifodalangan va bayonnomaga tegishli ball yoziladi.
Quyidagi baholash shkalasi tavsiya qilinadi:

yorqin namoyonlashgan	2 ball
yorqinsiz	1 ball
namoyon bo’lmagan	0 ball
Bahoni qattaroq differenstiyalash uchun shkala ham tavsiya qilinadi, masalan:
a’lo	5 ball
yaxshi	4 ball
qanoatlanarli	3 ball
yomon	2 ball
juda yomon	1 ball
hech narsa yo’q	0 ball

Ishni yaqunlash. Namoyon bo’lgan irodaviy sifatlar belgisining har uchtasi qo’shib bayonnomaga umumiy (jami) baho yozish kerak (hammasi 15 baho).