Мавзу: сезги. Сезги ҳақида тушунча

Анализатор – ташқи ва ички муҳитдан келадиган таъсиротларни қабул қилиб олиб, физиологик жараён бўлган қўзғалишни психик жараёнга, яъни сезгиларга айлантирувчи нерв механизмлари тизими.

Анализатор аппарати 3 қисмдан ташкил топган бўлиб, улар қуйидагилардан иборат:

периферик (рецептор) – ташқи қувватни нерв жараёнига ўтказадиган махсус трансформатор қисми;

анализаторнинг периферик бўлимининг марказий анализатор билан боғлайдиган йўлларни очадиган афферент (марказга интилувчи) ва эфферент (марказдан қочувчи) нервлар;

анализаторнинг периферик бўлимларидан келадиган нерв сигналларининг қайта ишланиши содир бўладиган қобиқ ости ва қобиқ бўлимлари.

Психик жараён
Психик жараён
Сезгининг пайдо бўлиши
Сезгининг пайдо бўлиши
Психик жараён
Психик жараён
таъсирланиш
таъсирланиш
Психик жараён
Психик жараён
қўзғалиш
қўзғалиш
Психик жараён
Психик жараён

Сезгилар таснифи ва турлари.

• Сезгилар қайси аъзолар ёрдамида ҳосил қилинишига қараб, қуйидаги турларга, яъни кўриш, эшитиш, ҳид билиш, таъм билиш, тери, мускул–ҳаракат, органик сезгиларга ажратилади. Улар сезги аъзолари қаерда жойлашганлигига қараб тавсифланади.
• Жаҳон психологияси фанининг сўнгги ютуқлари ҳамда атамаларига биноан сезгилар қуйидагича классификация қилинади. Ушбу таснифланишнинг дастлабки кўриниши инглиз олими Ч.Шеррингтонга тааллуқлидир

У рецепторнинг қаерда жойлашганлигига қараб, сезгиларни уч турга бўлади.

Ташқи муҳитдаги нарса ва ҳодисаларнинг хусусиятларини акс эттиришгамослашган ҳамда рецепторлари тананинг сиртқи қисмида жойлашган сезгилар, яъни экстрорецептив сезгилар;

Ички тана аъзолари ҳолатларини акс эттирувчи ҳамда рецепторлари ички тана аъзоларида, тўқималарда жойлашган сезгилар, яъни интерорецептив сезгилар.

Танамиз ва гавдамизнинг ҳолати ҳамда ҳаракатлари ҳақида маълумот берувчи мускулларда, боғловчи пайларда, мушакларда жойлашган сезгилар, яъни проприорецептив сезгилар.

1.
2.
3.