Mavzu: Qaytar va qaytmas jarayonlar

O‘zgarmas harorat va hajmda boradigan jarayonlar uchun termodinamika ikkala qonunining birlashtirilgan ifodasini quyidagicha yozish mumkin:
bunda ham tenglik ishorasi qaytar jarayonga taalluqli va maksimal ish A ni ko‘rsatadi. Funksiya U-TS ichki izoxoro-izotermik poten- sial deyiladi va Fharfi bilan belgilandi:

F = U -T S .

F ichki energiya bilan bogiangan energiya (TS) ning ayrimasiga tengligi sababli erkin energiya ham deyiladi.
Yuqoridagi formulaga ko‘ra izotermik jarayonda bajarilgan maksimal ish
A = -A F
0 ‘zgarmas harorat va bosimdagi sistemalar uchun termodina- mik potensial a bilan iodalaniladi va izobaro-izotermik potential deyiladi:
Bu potensialning o‘zgarishi ham sistemaning boshlang‘ich va oxirgi holatlarigagina bog‘liq, ya’ni
Izobaro-izotermik jarayonlarda bajarilgan maksimal ish shu potensialning o'zgarishiga teng:




Ikkala potensialning ifodasida entropiya minus ishorali bo‘lgani uchun qaytmas jarayonlarda potensiallarning qiymati ortmaydi. Balki kamaydi va minimumga intiladi. Boshqacha aytganda, izobaro-izo- termik jarayonlar izobar potensial о ning kamayish yo‘na - lishida- gina o‘z-o‘zicha borishi mumkin. Jarayonning o‘z-o;zicha borish chegarasi, ya’ni muvozanat sharti potensialning minimal qiymatiga yetishidan iborat bo‘ladi.


Asosiy adabiyotlar
1.Nurmaxammedov X.S. “Sovutish texnikasi” Ma’ruza matnlari. Toshkent, 2005 yil. 2. Azizov D. “Sovutish texnikasi va sovutish tizimlariga xizmat ko‘rsatish asoslari” / O‘quv qo‘llanmasi . Toshkent, 2017 yil .
Qo‘shimcha adabiyotlar
2. А.В.Бараненко, В.Е.Куцакова, Е.И.Борзенко, С.В.Фролов. Примеры и задачи по холодильной технологии пищевых продуктов . Ч.3. Теплофизические основы. – М.:КолосС, 2004.–249 с.: ил.
3.Vasiyev M.G‘., Dadayev Q.O., Isaboyev I.B., Sapayeva Z.Sh., G‘ulomova Z.J. “Oziq-ovqat texnologiyasi asoslari” Darslik. Toshkent, “Voris-nashriyot”, 2012 yil.