Mavzu: Osmos. Raul Qonunlari. Eritmalarning fizik-kimyoviy xossalari. Brensted nazariyasi. Lyuis nazariyasi

KUCHLI VA ZAIF LOR-BRONZA KISLOTALAR VA ASOSLAR

Kimyoviy reaktsiyaga kuchli kislotalar yoki asoslar yoki zaif birikmalar kiradimi yoki yo'qligini aniqlash so'ralganda, reaktivlar va mahsulotlar orasidagi o'qni ko'rib chiqishga yordam beradi. Kuchli kislota yoki asos uning ionlariga to'liq ajralib chiqadi va reaktsiya tugagandan so'ng ajralmagan ionlar qolmaydi. Odatda o'q chapdan o'ngga yo'naltiriladi.
Boshqa tomondan, kuchsiz kislotalar va asoslar butunlay ajralmaydi, shuning uchun reaktsiya o'qi chapga ham, o'ngga ham ishora qiladi. Bu dinamik muvozanat yaratilganligini anglatadi, unda kuchsiz kislota yoki asos va uning dissotsiatsiyalangan shakli ikkala eritmada qoladi.
Zaif kislotali sirka kislotasining suvda gidroksoniy va asetat ionlari hosil bo'lishiga dissotsiatsiyani misol.
CH₃COOH (aq) + H₂O (l) ⇌ H₃O⁺(aq) + CH₃COO^-(aq)
Amalda, sizdan emas, balki reaktsiyani yozishingiz so'ralishi mumkin. Kuchli kislotalar va kuchli asoslarning qisqa ro'yxatini eslash yaxshi fikr. Proton o'tkazishga qodir boshqa turlar zaif kislotalar va asoslardir.
Ba'zi bir birikmalar vaziyatga qarab, kuchsiz kislota yoki kuchsiz asos sifatida harakat qilishi mumkin. Bunga misol vodorod fosfati, HPO₄^2-, suvda kislota yoki asos sifatida harakat qilishi mumkin. Turli xil reaktsiyalar mumkin bo'lganda, reaktsiyaning qaysi yo'nalishda davom etishini aniqlash uchun muvozanat konstantalari va pH ishlatiladi.

Ushbu nazariya 1923 yilda ikki fizik-kimyogar tomonidan mustaqil ravishda ishlab chiqilgan, birinchisi Daniyada, ikkinchisi Angliyada. Ularning ikkalasi ham bir xil qarashga ega edilar: Arreniyning nazariyasi cheklangan edi (chunki u butunlay suvli eritmaning mavjudligiga bog'liq edi) va kislota va asos nima ekanligini to'g'ri aniqlamadi.

Shu sababli, kimyogarlar vodorod ioni atrofida ishladilar va o'zlarining da'volarini aytishdi: kislotalar protonlarni chiqaradigan yoki beradigan moddalar, asoslar esa bu protonlarni qabul qiladigan moddalardir.
Muvozanat reaktsiyasini o'z ichiga olgan nazariyasini namoyish qilish uchun ular misol keltirdilar. U har bir kislotaning konjugat asosiga ega ekanligini va har bir asosda ham konjugat kislotasi borligini aytdi, shunga o'xshash:
HA + B ↔ A^– + HB⁺
Masalan, reaktsiyada:
CH₃COOH + H₂O ↔ CH₃COO^– + H₃Yoki⁺
Yuqoridagi reaktsiyada sirka kislotasi (CH₃COOH) kislotadir, chunki u protonni suvga beradi (H₂O), shuning uchun uning konjugat asosiga aylanib, atsetat ioni (CH₃COO^–). O'z navbatida, suv asosdir, chunki u sirka kislotasidan protonni qabul qiladi va uning konjuge kislotasi, gidroniy ioniga (H) aylanadi.₃Yoki⁺).
Ushbu teskari reaksiya, shuningdek, kislota-asos reaktsiyasidir, chunki konjugatlangan kislota kislotaga aylanadi va konjugatsiyalangan asos asosga aylanadi, xuddi shu tarzda protonlarni berish va qabul qilish orqali.
Ushbu nazariyaning Arreniydan afzalligi shundaki, u kislotalar va asoslarni hisobga olish uchun kislotaning dissotsilanishini talab qilmaydi.