Mavzu: ontogenezning ilk bosqichlarida insonning psixik rivojlanishiga xos xususiyatlar

Pedagogik tajribalarga va mavjud psixo-fiziologik tekshirish natijalariga asoslanib maktabgacha уoshdagi bolalarning psixik taraqqiyoti quyidagi уosh bosqichlariga ajratiladi.

• 1.Tug‘ilgandan bir yoshgacha: chaqaloqlik davri (hayotining birinchi oyi);hayotining birinchi yili - go‘daklik davri.
• 2. Bir yoshdan uch yoshgacha: ilk bolalik davri.
• 3.Uch yoshdan etti yoshgacha: maktabgacha bo‘lgan davr.

Professor E. A. Arkin fikricha, bolaning kuchi uning o‘sish energiyasida namoyon bo‘ladi.

• Bola tanasining og‘irligi hayotining birinchi yilida uch barobar ko‘payadi, bo‘yga nisbatan etti oylik bola juda tez o‘sadi va sakkiz oylik bo‘lganda, bo‘yi ikki barobar ortadi, o‘ttiz oyga etganda to‘rt marta ortadi. Bolalar har oyda 2 santimetr o‘sadi. Uning miya og‘irligi har kuni 1,5 grammdan ko‘payadi. Miyaning rivojlanishi sur’ati haqida gapirganda shuni e’tiborga olish kerakki, yetti oylik bolaning miyasi 2 marta ko‘paysa, 2-3 Y
• уoshga kelib, uning og‘irligi uch mar­ta ortadi. Miyaning kattaligi deyarli 20 yil mobaynida ortib boradi, katta yarim sharlarning ustki «izlari» murakkablashib boradi.Bolalarning o‘sishidagi bu qadar ulkan jadallik vegetativ nerv tizimiga, bir qator ichki sekretsiya bezlari (bo‘qoq bezi va boshqalar)ga bog‘liq.

Go‘daklik davrida jismoniy va psixik taraqqiyotning kechishi

• Go‘daklik davri - bu bolaning himoyasiz, kam harakat, atrofidagi hodisalarga juda kam reaksiyasi bo‘lgan boladan juda jadal ravishda rivojlanadigan, faol, tez ilg‘aydigan, harakatchan, yordamga chaqira oladigan quvnoq bolaga aylanish davridir. Go‘dak yoshidagi bola ham jismonan, ham psixik, ham ijtimoiy jihatdan juda tez rivojlanadi. U qisqa vaqt ichida kattalar bilan munosabat o‘rnatadi, predmetlarni ushlashga va ulardan foydalanishni o‘rganadi. U atrof-olamdagi narsalarni kuzatadi, predmetlarni qo‘li bilan ushlab, ularni qandayligini bilishga intiladi, tovushlarga e’tibor beradi va predmetlarni harakatlantirish yordamida shu tovushlarni o‘zi yaratishga harakat qiladi.